Dicle Vadisi, Hasankeyf ile birlikte, aynı zamanda insanlığın en değerli kültürel varlıklarından biri. Burada, Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Hamdani, Mervani, Artuk, Eyyubi ve Osmanlı gibi yirmiden fazla kültürün izleri bulunuyor. Bunlar, doğu ve batı uygarlıklarının temellerini inşa eden kültürler. Bu nedenle, Hasankeyf’i de içine alan Dicle Vadisi, UNESCO’nun on “Dünya Mirası” kriterinin dokuzunu birden sağlayan dünyadaki tek yer.
Öte yandan, Hasankeyf’in de içinde yer aldığı Dicle Vadisi’nde, çok sayıda canlı türü yaşıyor ve vadi boyunca henüz geniş ölçekli bir bilimsel araştırma yürütülmediğinden burada gizli kalmış bir çok türün olduğu tahmin ediliyor. Dicle Üniversitesi’nin verilerine göre Ilısu Baraj Projesi’nden etkilenecek 400 kilometrelik nehir alanının ancak yüzde 5’i ekolojik açıdan tam anlamıyla araştırılmış durumda.
Yazık ki bu olağanüstü dünya mirası, bugün Ilısu baraj projesinin tehdidi altında. İnsanlığın binlerce yıllık izleri ve bu izlerle et ve tırnak gibi iç içe geçmiş doğa, Ilısu baraj projesi nedeniyle sular altında kalabilir. İşte bu eşsiz coğrafyada kuşlar, bitkiler, Fırat kaplumbağası, kayalar ve Dicle Vadisi’nin insanları bizi ve değişen dünyayı izliyor. Tarihe nasıl bir iz bırakacağımızı merak ediyor.
Doğa Derneği, Dicle Vadisi ve Hasankeyf’in yok olmaması için 2004 yılından bu yana çalışmalarını yürütüyor. Dernek, Hasankeyf’in UNESCO Dünya Mirası ilan edilmesi için gerçekleştirdiği uluslararası kampanyada; Yaşar Kemal, Tarkan, Sezen Aksu, Orhan Pamuk gibi dünyaca ünlü pek çok sanatçıyı buluşturdu. Kampanya sonucunda Almanya, Avusturya ve İsviçre hükümetleri Hasankeyf’i sular altında bırakan Ilısu Barajı’na desteğini geri çekti. Doğa Derneği aynı zamanda dünyadaki farklı kuruluşlarla birlikte büyük barajlara karşı mücadele eden ”Damocracy” ağını kurdu ve aynı isimli filmin yapımcılığını üstlendi. 2008 yılında Hasankeyf ofisini açan Doğa Derneği, Ilısu barajı projesiyle yok olma tehdidi altında olan Dicle Vadisi ve 11 bin yıllık Hasankeyf tarihinin kurtulması için mücadele etmeye devam ediyor.
Hasankeyf’in Dünyadaki Diğer Doğa ve Kültür Mirasları ile Karşılaştırılması
Hasankeyf ve DicleVadisi’nin Yüksek Evrensel Değeri
Outstanding Universal Value of Hasankeyf and The Tigris Valley
Ilısu Barajı Çed Raporunun Değerlendirilmesi
Hasankeyf Medeniyetlerin Doğduğu Başkent
Fotoğraf: © Ahmet Özyurt