1970’lerde nüfusunun büyük çoğunluğu yok olan kelaynak kuşlarının sayıları koruma çalışmaları sayesinde yıllardır artıyor. Urfa Birecik’teki Kelaynak Üretme İstasyonu’nda sayıları 325’i geçen kelaynaklardan 15 tanesi bu yıl göç için serbest bırakıldı. Bacağındaki halka sayesinde tespit edilen kelaynaklardan ilk haber İsrail’den geldi.
Nesli dünya ölçeğinde tehlike altında olan kelaynaklar, Kuzey Afrika, Avrupa Alpleri ve Orta Doğu’daki doğal yaşam alanlarının çoğunda yok olmuş durumda. Tarımda kullanılan zehirler nedeniyle Türkiye’deki sayıları 1973 yılında 26 çifte kadar düşmüştü. 1977 yılında başlayan koruma çalışmaları Urfa Birecik’te bulunan Kelaynak Üretme İstasyonu’nda sürdürüldü. 2021’de kelaynakların toplam sayısı 325’e ulaştı.
Üreme döneminde serbest bırakılan kelaynaklar göç dönemi öncesinde kafeslere alınıyor ve kışı burada geçiriyorlar. Göç ve kışlama döneminde çok sayıda tehditle karşı karşıya kalacakları için bu uygulama yıllardır devam ediyor.
Sayılarının artmasıyla birlikte İlk olarak 2013 yılında 5 kelaynak GPS takılarak göç için serbest bırakılmıştı. Ancak kelaynaklar Ürdün ve Lübnan’da avcılar tarafından öldürülmüş ve başarılı bir şekilde göç edememişti. Sayılarının artmaya devam etmesi nedeniyle, Bakanlık yetkilileri 8 yıl sonra tekrar bir göç denemesi yapılmasına karar verdi. Bu yıl 15 kelaynak kafeslere alınmadı ve göç için serbest bırakıldı.
Bırakılan kelaynaklardan 2 tanesinin Birecik’te kaldığı ve göç için bölgeden ayrılmadıkları görüldü. Diğerlerinden 2 tanesi ise Temmuz ayı boyunca İsrail’de görüntülendi. Kelaynakların bacaklarındaki halkalarda bulunan kodlar sayesinde fotoğrafları çekilerek Birecik’te halkalandıkları tespit edildi.
Önümüzdeki bahara kadar kelaynak kuşlarının göç ve kışlama dönemini sağlıklı bir şekilde tamamlayıp Urfa’ya geri dönmesini bekliyoruz. Böylece kelaynakların yaşam döngüsünü gerçekleştirmesi için çok önemli bir adım atılmış olacak.
Sayın İlgili
Kelaynakların 15 tanesinin göçe bırakılmasını bilimsel olarak değerlendirmek gerekir. Bırakılan bu bireyler 2021 yılı yavruları ise yaşam şansları çok azdır. Bu bireyler nerelerde avlanacaklarını, nereye gitmeleri gerektiğini bilemezler. Tecrübeli bireyler sayesinde yaşama şansları olabilir. Eğer bırakılan bireyler tecrübeli bireyler ise tabiata bırakılmaları bu koşullarda telef olmalarına neden olacaktır. Bunların ayrı bir istasyonda tutulmaları doğru bir yaklaşım olacaktır. Serbest bırakılma durumunun çok iyi değerlendirilmesi gerekmektedir. Eğer soyu tükenen bir tür yeniden kazanılmak isteniyorsa bilimsel yöntemler tercih edilmelidir. Doğa Derneğinin hizmetleri değerlidir. Kamuoyunu bilgilendirme amaçlanmıştır. Prof.Dr.Ahmet KILIÇ