AKD002-Köyceğiz Gölü-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 39887 ha Yükseklik : 0 m – 937 m
Boylam : 28,06ºD İl(ler) : Muğla
Enlem : 36º09ºK İlçe(ler) : Köyceğiz, Ortaca
Koruma Statüleri : Özel çevre koruma bölgesi, doğal ve arkeolojik sit alanı
Alanın Tanımı: ÖDA, Köyceğiz Gölü ile Dalyan kumsalı ve bu ikisinin arasında yer alan kanallar, sazlıklar ve dört gölden (Sülüngür, Sülüklü, İztuzu, Alagöl) oluşan delta ile kumsalın batısındaki ormanlık tepeleri kapsar. Köyceğiz Gölü, Muğla’nın Köyceğiz ilçe merkezinin güneyinde yer alan tektonik kökenli hafif tuzlu bir göldür. ÖDA’nın güneyinde geniş bir yay şeklinde uzanan Dalyan kumsalı, Köyceğiz Gölü’nün oluşturduğu tatlı su sistemi ile denizi ayırır. Dalyan kumsalı, 4200 metre uzunluğunda ve 75 ile 200 metre arasında değişen genişliğe sahiptir. Bu kumsal, denizkaplumbağaları (Caretta caretta), Sülüngür Gölü ise nilkaplumbağası (Trionyx triunguis) için önemli bir yumurtlama alanıdır.
Habitatlar: ÖDA; tatlı su gölleri, sazlık alanlar, kumul ekosistemleri, alüvyal sığla (Liquidambar orientalis) ormanları, kireçtaşı ve serpantin tepeler üzerinde Akdeniz servisi (Cupressus sempervirens) toplulukları, kızılçam (Pinus brutia) ve çok çeşitli maki ve frigana birlikleri ve sulu tarım alanlarından oluşur. Alandaki göllerin etrafında yer yer sazlıklar ve bataklık alanlar bulunur. Köyceğiz Gölü’nün denizle buluştuğu alan tipik bir delta oluşturur.
Türler: Alandaki 45 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Köyceğiz Gölü’ne endemik iki bitki türü bulunur. Bunlar Oenanthe cydocarpa ve Verbascum demirizianum bitki türleridir.
Su kuşları için önemli üreme ve kışlama alanıdır. Yoz atmaca (Accipiter brevipes), leylek (Cicconia cicconia), saz delicesi (Circus aeruginosus), ortanca ağaçkakan (Dendrocopos medius), gökdoğan (Falco peregrinus), ve küçük balaban (Ixobrychus minutus) ile küçük sayılarda İzmir yalıçapkını (Halcyon smyrnensis) alanda üreyen kuş türleri arasındadır. Macar ördeği (Netta rufina) ve sakarmeke (Fulica atra) gölde önemli sayılarda kışlamaktadır.
ÖDA’nın deniz kıyısı ayrıca, nesli tehlike altında olan Akdeniz foku (Monachus monachus) için önemlidir.
Alanda, ülkemize endemik bir semender türü olan Lyciasalamandra fazilae yaşamaktadır.
Alandaki kumsallar, deniz kaplumbağası için önemli üreme alanıdır. Kumsalların göl tarafında ise Nil kaplumbağası (Trionyx triunguis) yuvalamaktadır.
Öda, Akdeniz biyomuna endemik ve dünyada dar bir alanda yaşayan Ceriagrion georgifreyi ve nesli küresel ölçekte tehlikede olan Onychogomphus assimilis adlı kızböcekleri için önemli yaşam alanıdır.
Alan Kullanımı: Bölgede ağırlıklı olarak sulu tarım ve turizm yapılmaktadır. Dalyan nüfusu turizm sezonunda birkaç katına ulaşabilmektedir. Ayrıca bölgeye Marmaris, Fethiye ve Bodrum’dan günübirlik turlarla önemli sayıda turist akını olmaktadır. Kırsal yerleşmelerdeki tarım sektörü yanında bölgede, balıkçılık ve arıcılık da gelişmiştir. Alanda az da olsa hayvancılık yapılır.
Tehditler: Alandaki en ciddi tehdit, turizm yatırımlarından kaynaklanan plansız faaliyetler ve plansız yapılaşma baskısıdır. Dalyan kumsalındaki koruma çalışmalarına rağmen özellikle kaplumbağa üreme döneminde kumsalın gece kullanımı ve tekne trafiği yeterince kontrol edilememektedir.
Alandaki diğer önemli tehdit, tarım alanına dönüştürülmek amacıyla sığla ormanları ve çevresindeki bataklıkların kurutulmasıdır.
Diğer tehditler, tarım alanlarından ve yerleşim merkezlerinden gelen atıkların göle karışması ve bataklık alanlardaki ağaçlandırma çalışmalarıdır.
Koruma Çalışmaları: Dalyan kumsalı, denizkaplumbağaları nedeniyle ülkemizde doğa korumacılığın simgesi olmuştur. Alan, 1985 yılından bu yana çeşitli üniversite ve korumacı kuruluşlar tarafından çalışılmaktadır. Bunların sonucunda bazı kitle turizmi yatiırımları reddedilmiş ve alanın doğallığı korunmuştur.
Günümüzde ise Köyceğiz Kaymakamlığı, Kanalizasyon ve Atık Su Islahı Projesi yürütülmektedir.
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı, denizkaplumbağalarının araştırılması ve korunmasının yanı sıra su kalitesinin izlenmesi için projeler yürütmektedir.
Bunun yanı sıra alanda Gökova-Akyaka’yı Sevenler Derneği, Muğla Sulak Alanlarını İzleme ve Aktif Koruma Projesi gerçekleştirmektedir.
Yerel İlgi Sahipleri: Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı, Özel Çevre Koruma Kurumu Köyceğiz Bölge Müdürlüğü; Muğla Valiliği; Muğla Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü; Köyceğiz Kaymakamlığı; Ortaca Kaymakamlığı; Köyceğiz Belediyesi; Ortaca Belediyesi; Gökova-Akyaka’yı Sevenler Derneği.
Cem Orkun Kıraç, Bahar Suseven