EGE024-Boz Dağlar-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 236126 ha Yükseklik : 40 m – 2159 m
Boylam : 27,98ºD İl(ler) : İzmir, Manisa
Enlem : 38,34ºK İlçe(ler) : Salihli, Ahmetli, Turgutlu, Alaşehir, Kemalpaşa, Ödemiş, Bayındır, Sarıgöl, Kiraz, Torbalı, Tire
Koruma Statüleri : Doğal sit alanı
Alanın Tanımı: Boz Dağlar, Gediz ve Küçük Menderes nehirlerinin oluşturduğu ovaların arasında kalmış bir dağ kütlesidir. Etrafı birçok ilçe merkeziyle çevrilmiş olan Boz Dağlar Ege bölgesinin en büyük dağ silsilesidir. Alanda yer alan Kelebek, Keleş, Alaşehir, Medet, Şahyar ve Derbent çayı ÖDA’daki en önemli su kaynaklarıdır. Deniz seviyesinden 2 bin metrenin üzerine kadar yükselen bu büyük dağ kütlesi Akdeniz’e özgü pek çok bitki topluluğunu, bunun yanında, Avrupa – Sibirya bitki coğrafyasına ait bazı bitki türlerini barındırır.
Habitatlar: Alan bölgedeki diğer dağlara benzer şekilde kermes meşesinin (Quercus coccifera) baskın olduğu makilik alanları, kızılçam ormanlarını, daha yükseklerde ise meşe ve karaçam ormanlarını barındırır. Ağaç sınırının üzerinde ise yüksek dağ çayırları uzanır. Dağın orta kesimlerinde küçük bir göl bulunur ve bu bölgedeki uygun alanlarda doğal kestane toplulukları yer alır.
Türler: Boz Dağlar, bitkiler açısından bölgenin en iyi çalışılmış alanlarının başında gelir. Bölgede ülkemize endemik birçok bitki türü bulunmaktadır. Alandaki 38 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Bu türlerden Anthemis xylopoda, Chionodoxa luciliae, Hieracium tmoleum ve Ornithogalum improbum’un bilinen dünya dağılımı Boz Dağlar ile sınırlıdır.
Alan yırtıcı kuş türleri ve orman kuşları açısından önemlidir. ÖDA’da üreyen kuş türleri arasında kızıl şahin (Buteo rufinus) ve yılan kartalı (Circaetus gallicus) bulunur.
Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde çok az yerde dağılım gösteren karaca (Capreolus capreolus) alanda bulunan önemli memeli türlerindendir. Küçük kazıcı fare (Microtus subterraneus) adlı küçük kemirgen türünün bu ÖDA’ya has kopuk bir popülasyon bulunur.
Pürtüklü semender (Triturus karelinii) alandaki önemli çift yaşamlı türüdür.
ÖDA, nesli küresel ölçekte tehdit altında olan apollo (Parnassius apollo) ve bölgesel ölçekte tehlike altında olan karagözlü mavi kelebek (Glaucopsyche alexis) ve Himalaya mavi kelebeğine (Pseudophilotes vicrama) ev sahipliği yapar.
Alan Kullanımı: Alan birçok yerleşim yeriyle çevrilmiş durumdadır ve yerleşim yerlerinin yakınları tarım amacıyla yoğun olarak kullanılmaktadır. Üretilen tarım ürünlerinin başında patates ve domates gelmektedir. Boz Dağların özellikle yüksek kesimlerinde otlatma faaliyetleri devam etmektedir.
Geçtiğimiz yıllarda alanda bir kayak tesisi kurulmuş ve kış aylarında işletime açılmıştır. Alan yapısı itibariyle çok kar tutmadığından kayak tesislerinin kullanımı sınırlı kalmıştır. Kayak tesislerin açılmasını takiben alanda ikinci konut yapılaşması da büyük oranda artmıştır. Boz Dağlar bölge halkı tarafından piknik ve mesire yeri olarak kullanılmaktadır.
Tehditler: Alandaki tehditlerin başında plansız yapılaşma gelmektedir. Bölge halkı tarafından yoğun olarak kullanılan alandaki insan baskısı gittikçe artmaktadır. Kayak merkezi yapımı alandaki yapılaşmayı daha da artırmıştır.
ÖDA’nın özellikle orta kısımları tarımsal amaçlı kullanılmakta ve kullanılan alan miktarı her geçen gün artmaktadır. Bölgede iğne yapraklı ormanlar yakacak ve inşaat amaçlı olarak kesilmektedir. Otlatma faaliyetleri de özellikle alanın yüksek bölgelerindeki bitki örtüsü üzerinde baskı oluşturmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Alanın bir kısmı doğal sit alanı olmakla birlikte bilinen bir koruma çalışması bulunmamaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri :İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Manisa İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.
Halil Fide, Bahtiyar Kurt