MAR006-Saros Körfezi-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Acil
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 41735 ha Yükseklik : 0 m – 280 m
Boylam : 26,52ºD İl(ler) : Edirne, Çanakkale
Enlem : 40,61ºK İlçe(ler) : Keşan, Enez, Gelibolu
Koruma Statüleri : Doğal sit alanı
Alanın Tanımı: ÖDA, Ege Denizi’nin kuzeydoğusundaki Saros Körfezi’nin bir kısmını ve Meriç Deltası’nın güneyindeki kıyı şeridini içine alır. Tektonik bir çöküntü olan körfezin Gelibolu Kemikli Burnu ÖDA’sı içinde yer alan güney bölgeleri kısmen bakirdir. Yerleşim çoğunlukla doğu ve kuzey bölgelerinde yer almaktadır. Kuzeyinde ve güneyinde yalıyarlı kıyılarla çevrili olan körfezin giderek daralan doğu ucunda Kavak Deltası bulunur. Körfezin kumulları Kuzey Ege kumulları arasında günümüze kalan en iyi örneklerdir. Kumulların yüzey sularının akışını engellemesi sonucunda alanın kuzeyinde mevsimsel hafif tuzlu lagünler oluşmuştur.
Habitatlar: ÖDA, kızılçam ormanı (Pinus brutia), maki toplulukları, sarp kireçtaşı kayalıkları üzerindeki bitki toplulukları, kumullar ve kıyı lagünlerinden oluşan zengin bir habitat çeşitliliğini içerir. Alandaki kumullar, vadi ağızlarında suyun geçişini engeller ve bunun sonucunda az tuzlu sığ lagünlerin meydana gelmesine neden olur. Buradaki kıyı kumulları Türkiye’nin diğer kumul sistemlerinden bitki varlığı açısından çok farklıdır. Sınırlı yayılış gösteren endemik ve nadir türleri içeren, zengin bitki örtüsüne sahip kumul alanlar, deniz kenarından karaya doğru değişik bir mozaik oluşturmuştur. Kavak Deltası’nda mevsimsel bataklıklar ve tuzcul çayırlar uzanır.
Türler: ÖDA, ülkemize endemik ve nesli küresel ölçekte tehlikede olan bitki türü Dianthus ingoldbyi için önemlidir.
Alan kuş türleri için önemli üreme ve kışlama alanıdır. Nesli küresel ölçekte tehlike altında olan küçük sakarca (Anser erythropus) ile sibirya kazı (Branta ruficollis) alanda kışlar. ÖDA’da kuluçkaya yatan önemli kuş türlerinin başında küçük kerkenez (Falco naumanni), kocagöz (Burchinus oedicnemus), bozkır toygarı (Calandrella brachydactyla), akça cılıbıt (Charadrius alexandrinus), bataklıkkırlangıcı (Glareola pratincola), uzunbacak (Himantopus himantopus), küçük balaban (Ixobrychus minutus) ve küçük sumru (Sterna albifrons) gelir.
ÖDA’da üreyen önemli memeli türlerinin arasında susamuru (Lutra lutra), farekuyruklu yediuyur (Myomimus roachi), beyazkesicidişli körfare (Nannospalax leucodon) ve Avrupa gelengisi (Spermophilus citellus) yer alır.
Trakya tosbağası (Testudo hermanni), benekli kaplumbağa (Emys orbicularis) ve adi tosbağa (Testudo graeca) sürüngen türleri de alanda yaşamaktadır.
Kelebek türlerinden Himalaya mavi kelebeği (Pseudophilotes vicrama) ve sarı lekeli zıpzıp (Thymelicus acteon) ÖDA içerisindeki diğer koruma önceliğine sahip türlerdendir.
Alan Kullanımı: Körfeze kıyısı olan Keşan ve Enez ilçelerinin köylerinin geçim kaynaklarının başında buğday, ayçiçeği, çeltik, kavun gibi tarım ürünleriyle kümes hayvancılığı, hayvancılık, arıcılık ve balıkçılık gelmektedir. Kıyı şeridindeki ikinci konutlar genellikle yaz mevsiminde kullanılmaktadır. Kayalıklarda olta balıkçılığı yapılmaktadır.
Tehditler: Körfezin çevresinde yer alan Mecidiye, Erikli, Yayla ve Sultaniçe’nin kıyıları, yoğun olarak ikinci konut baskısı altındadır. Alandaki temel alan kullanımı olan tarımın yerini hızla yapılaşmaya bıraktığı görülmektedir.
Saros Körfezi’ne sanayi tesislerinden atık ve deşarj yapılmamaktadır. Ancak yerleşim alanlarından gelen kanalizasyonlar denize verilmektedir.
Otlatmanın bitkiler üzerindeki olumsuz etkisi dolaylı olarak kumul ekosistemine zarar vermektedir. Kaçak kum çıkarımı kumullar için çok önemli bir tehdit durumundadır ve özellikle kumul çayırlıklarının yok olmasına neden olmaktadır.
Alandaki ağaçlandırma çalışmalarının büyük kısmında doğal bitki türlerinin kullanılmaması, yangın, yer yer görülen erozyon gibi birçok diğer çevresel faktörler bitki çeşitliliğini olumsuz etkilemektedir.
Saros Körfezi’nden geçirilmesi düşünülen Transtrakya Petrol Boru Hattı’nın hem kumul alanları, hem de bölgedeki ekolojik bütünlüğü olumsuz etkileyeceği tahmin edilmektedir.
Koruma Çalışmaları: Alan içinde yer alan kıyı ve sulak alanların bir kısmı birinci ve ikinci derece doğal sit statüsünde koruma altına alınmıştır. Ancak alanda korumaya yönelik bilinen bir planlama çalışması bulunmamaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Edirne Valiliği; Çanakkale Valiliği; Edirne İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Çanakkale İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Keşan Doğa Çevre Kültür Derneği (DOÇEK).
Eray Çağlayan