MAR022-Ağaçlı Kumulları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Acil
Alanın Değişimi : Gerileme (-2)
Yüzölçümü : 1347 ha Yükseklik : 0 m – 100 m
Boylam : 28,86ºD İl(ler) : İstanbul
Enlem : 41,28ºK İlçe(ler) : Eyüp
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: ÖDA; İstanbul Boğazı’nın batı yakasında, Çiftalan ve Akpınar köyleri arasında yaklaşık yedi kilometre boyunca uzanan kıyı şerididir. Ağaçlı Kumulları, Türkiye’nin Karadeniz sahili boyunca uzanan biyolojik çeşitlilik açısından en zengin kumul örneklerinden biridir. İstanbul’a yaklaşık bir saat uzaklıkta olan alana kara yoluyla erişim zordur. İstanbul’un artan turizm baskısı ÖDA üzerinde tehdit oluşturmaktadır. Kumulların çevresindeki tarım alanlarını korumak amacıyla yapılan ağaçlandırma çalışmaları nadir kumul bitki türlerini barındıran bu alanda büyük kayba yol açmıştır.
Habitatlar: ÖDA; zengin bir kumul bitki örtüsüne sahip kumulları, bunlar arasında ağaçlandırılmış alanları ve baltalıkları içerir. Alanın en önemli özelliği nadir ve değerli habitatlardan biri olan kumulların varlığıdır. ÖDA’da iki farklı açık sarı kumul bitki örtüsü tipi ayırt edilebilir.
Türler: Ağaçlı kumulları nesli küresel ölçekte tehlike altında bulunan sahil asperulası (Asperula littoralis), Kilyos peygamberçiçeği (Centaurea kilaea), Karadeniz salkımı (Silene sangaria) ve sahil sığırkuyruğu (Verbascum degenii) gibi türlerin zengin popülasyonlarını içerir. Ayrıca yarı stabilize olmuş kumul bitki örtüsü Kilyos moru (Jurinea kilaea) gibi nadir türlerin zengin popülasyonlarını içermesi bakımından önemlidir.
Alan Kullanımı: ÖDA geçmişte yaygın olarak madencilik faaliyetlerine sahne olmuştur. Günümüzde alan yaz aylarında günübirlik gezi ve denize girmek amacıyla ziyaret edilmektedir. Az miktarda tarım alanı bulunur.
Tehditler: ÖDA’da, uzun yıllar boyunca geniş çaplı açık linyit maden ocakları işletilmiştir. Bu sebeple kumul alanlar büyük oranda kayba uğramış ve parçalanmıştır.
Linyit madenciliğinin sonrasında alan eski maden sahalarının Türkiye’ye yerli olmayan ağaç türleriyle ağaçlandırılması ve kum çıkarımı gibi tehditlerle karşı karşıya kalmıştır. Kum çıkarımı alanda sorun olmakla birlikte büyük ölçüde kontrol altına alınmıştır.
Öte yandan Kilyos’ta kısa zamanda gelişen turizm yatırımları İstanbul iline çok uzak olmaması sebebiyle ÖDA’yı da turizm için cazip hale getirmektedir.
Koruma Çalışmaları: Ağaçlı kumulları herhangi bir koruma statüsüne sahip değildir. Alanın önemini vurgulayan araştırmalar dışında bilinen bir koruma çalışması bulunmamaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri:İstanbul Valiliği; İstanbul İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü; İstanbul Büyükşehir Belediyesi; İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi; İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu; Doğal Hayatı Koruma Derneği.
Gökmen Yalçın