AKD007-Patara-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 11872 ha Yükseklik : 0 m – 490 m
Boylam : 29,03ºD İl(ler) : Muğla, Antalya
Enlem : 36,03ºK İlçe(ler) : Fethiye, Kaş
Koruma Statüleri : Özel çevre koruma bölgesi, doğal sit alanı, arkeolojik sit alanı
Alanın Tanımı: ÖDA; Kaş ve Fethiye ilçeleri arasında yer alan Patara kumulu, kumulun doğusundaki Eren Tepesi, Yılan ve Sıçan adaları ile Eşen Çayı’nı çevreleyen Gelemiş Ovası’nın bir kısmını içine alır. Patara Limanı’nda büyük ölçüde sazlıklarla kaplı Gelemiş Gölü bulunur. ÖDA, Eşen Çayı’nın körfezi doldurması sonucu oluşmuştur. Kumsalın etrafı kireçtaşı tepeleriyle çevrilidir. ÖDA’nın kıyı uzunluğu 20 kilometre, kumsal uzunluğu ise 18 kilometredir. Bu kumsal, 1988 yılında denizkaplumbağası (Caretta caretta) yuvalama kumsalı ilan edilmiştir.
Habitatlar: ÖDA; kumul bitki örtüsü, ağaçlandırma sahaları, kızılçam (Pinus brutia) ormanı, maki toplulukları, Datça hurması (Phoenix theophrasti) topluluğu, tatlı su gölü, tuzcul bataklık, bozkır ve tarım alanlarından oluşur. Patara kumsalının bir kısmı kumul hareketlerini ve erozyonu engellemek amacıyla akasya (Acacia cyanophylla) ve okaliptüs (Eucalyptus camaldulensis) türleriyle ağaçlandırılmış ve bu nedenle doğal bitki örtüsünü büyük ölçüde kaybetmiştir. Datça hurması topluluğu, Patara antik kenti içindedir. Kızılçam ve maki toplulukları alandaki tepeler üzerinde bulunur. Gelemiş Ovası’nın doğusundaki tarım alanlarının arasında bataklıklar bulunur.
Türler: Patara, 18 bitki taksonu için ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Bunlar arasında yer alan Biarum ditschianum bitki türü, dünyada sadece bu alanda yaşayan; Arenaria luschanii, Campanula hagielia, Iris xanthospuria, Limonium effusum ve Trigonella cephalotes ise nesli küresel ölçekte tehlike altında olan türlerdir.
ÖDA’nın doğu kıyıları ve adalar Akdeniz foku (Monachus monachus) için önemlidir.
Patara kumulları, denizkaplumbağası (Caretta caretta) ve yeşil denizkaplumbağasının (Chelonia mydas) ürediği önemli alanlardan biridir.
Türkiye’ye endemik bir içsu balık türü olan Capoeta bergamae bulunur.
Alanda, nesli bölgesel ölçekte tehlike altında olan karagözlü mavi kelebek (Glaucopsyche alexis) ve sarı lekeli zıpzıp (Thymelicus acteon) kelebek türleri yaşamaktadır.
Nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Onychogomphus assimilis isimli kızböceği alandaki önemli türlerden biridir.
Alan Kullanımı: Gelemiş Ovası’nda başta seracılık olmak üzere tarım yapılır. ÖDA’da bulunan bazı köylerde ev pansiyonculuğu ve restoran işletmeciliği de yapılır. Son yıllarda turizmde görülen azalma alandaki küçük yatırımcıları olumsuz etkilemiştir.
Tehditler: Alan üzerindeki en ciddi tehdit plansız ve kaçak turizm faaliyetleridir. İnşaatta kullanmak amacıyla, Eşen Çayı yatağından kaçak kum alınmakta ve alan olumsuz yönde etkilenmektedir. Kumsalın doğu ve batı ucundaki günübirlik turizm faaliyetleri ve safari turları özellikle denizkaplumbağalarının üreme başarısını etkilemektedir.
Alandaki bir diğer tehdit su rejimine yapılan müdahalelerdir. Eren Tepesi’nin kuzeyindeki Ova Gölü, 1960’lı yıllarda DSİ tarafından büyük ölçüde kurutulmuş, günümüzde oldukça küçük bir sulak alan haline gelmiştir. Kalan sulak alanın da kurutulmasından endişe edilmektedir.
Kumullar üzerindeki ağaçlandırma çalışmaları sonucunda, yabancı türler doğal bitki örtüsünü baskı altında tutmaktadır ve yayılmaktadır. Ağaçlandırma aynı zamanda, kumul erozyonuna yol açmıştır. Bu erozyon nedeniyle denizkaplumbağası yuvaları sualtında kalmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Bölgedeki arkeolojik kazı çalışmaları nedeniyle koruma çalışmaları yapılmaktadır. Bunun yanı sıra WWF Türkiye, Patara’yı da kapsayan Likya Kıyıları çalışması sonucunda bölge için bir eylem planı geliştirmiştir.
Yerel İlgi Sahipleri: Kaş Kaymakamlığı; Fethiye Kaymakamlığı; Karadere Belediyesi; Kumluova Belediyesi; Ova Belediyesi; Gelemiş Köyü Muhtarlığı; Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı; Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü; Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü; WWF Türkiye; Patara Kültür, Turizm ve Dayanışma Derneği; Kaş Turizm ve Tanıtma Derneği; TURMEPA Kaş Temsilciliği.
Başak Avcıoğlu