AKD023-Tahtalı Dağları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 132973 ha Yükseklik : 0 m – 2366 m
Boylam : 30,45ºD İl(ler) : Antalya
Enlem : 36,54ºK İlçe(ler) : Antalya merkez, Kemer, Kumluca
Koruma Statüleri : Milli park, doğal sit alanı, arkeolojik sit alanı
Alanın Tanımı: ÖDA, Antalya Körfezi’nin batısında uzanan sarp ve yüksek dağ silsilesi ile kıyı şeridini kapsar. Batıda Alakır Çayı Vadisi ile sınırlıdır. Dağ silsilesi büyük ölçüde kireçtaşından oluşur. Büyük oranda kayalık olan kıyılarda yer yer kumsallar da bulunur. Dik kayalık yarlar, özellikle alanın güneyinde kalan Yardımcı Burnu ile Adrasan Koyu ve civarında göze çarpar. Alan, aynı zamanda adalar bakımından da zengindir; kuzeyden güneye Sıçan Adası, Üçadalar, Pırasalı Ada, Sulu Ada, Beşadalar ve Devecitaşı Adası yer alır. Alanda derin kanyonlar ve karstik topografyanın örneklerinden olan düdenler ve yeraltı mağaraları bulunur.
Habitatlar: ÖDA; kıyıdan itibaren kumul, kayalık kıyı ve sulak alan ekosistemleri, yukarıya çıkıldıkça sırasıyla maki toplulukları, kızılçam (Pinus brutia), kızılçam ağırlıklı karışık iğne yapraklı ve Toros sediri (Cedrus libani) ormanları ve yüksek dağ çayırlarından oluşur. Phaselis, Çıralı, Adrasan ve Kumluca’nın doğu ucundaki kumul ekosistemi varlığını nispeten sürdürmektedir. Alanın kuzeyinde yer yer yaşlı karaçam (Pinus nigra ssp. pallasiana) bireylerini de içeren karaçam toplulukları görülür. Mavikent beldesi, kalıntı Datça hurması (Phoenix theophrasti) toplulukları barındırır.
Türler: ÖDA, özellikle bitki çeşitliliği açısından oldukça önemli bir alandır. Alanda 88 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Bu türlerden Asperula pseudochlorantha, Asyneuma pulvinatum, Carum rupicola, Centaurea wagenitzii, Galanthus peshmenii, Gaudiniopsis huber-morathii, Globularia davisiana, Lathyrus phaselitanus, Origanum solymicum, Teucrium ekimii, Verbascum spodiotrichum, Vicia eristalioides dünyada sadece bu alanda yaşamaktadır.
Dağılışı büyük ölçücüde Türkiye ile sınırlı Anadolu sıvacısı (Sitta krueperi), tüm dünyada en kuzeydeki dağılımı Türkiye olan balık baykuşu (Ketupa zeylonensis), yılan kartalı (Circaetus gallicus), ada doğanı (Falco eleonorae), gökdoğan (Falco peregrinus) ve sakallı akbaba (Gypaetus barbatus) alanda üreyen önemli kuş türlerindendir.
Akdeniz foku (Monachus monachus) alan sınırları içinde Kemer ve Karaöz arasındaki tüm kıyı alanlarını ve karşılık gelen adaları yaşama alanı olarak kullanmaktadır.
Bir çiftyaşamlı türü olan Likya semenderi (Lyciasalamandra billae) dünyada sadece bu alanda yaşamaktadır.
Sürüngen türleri açısından da son derece zengin olan ÖDA kıyılarında denizkaplumbağası (Caretta caretta) yuvalar. Akdeniz biyomuna özgü kertenkelelerden Lacerta oertzeni, Lacerta pamphylica ve Ophiomorus punctatissimus alanda yaşamaktadır.
Türkiye’ye endemik büyük esmer kelebek (Maniola megala) alanda görülen kelebek türleri arasındadır.
Alanda dar yayılışlı bir kızböceği türü olan Coenagrion syriacum yaşamaktadır.
Alan Kullanımı: ÖDA’da turizm, tarım, hayvancılık ve balıkçılık yapılmaktadır. İlçe ve belde merkezlerinin yüzde 90’dan fazlasının geçim kaynağı turizm ve turizme bağlı hizmet sektörleridir. Son yıllarda, eko-turizm adı altında Likya Yolu’nda yürüyüş ve ormanlarda jeep safari turları düzenlenmektedir. Hayvancılık, dağ köylerinde keçi yetiştiriciliği şeklinde yapıllır. Balıkçılık, bölge insanı tarafından küçük ölçekli olarak yapılmaktadır.
Tehditler: Alan üzerindeki en ciddi tehdit doğa üzerindeki etkileri planlanmayan turizm faaliyetleridir. Tahtalı Dağı’na yapılan teleferik ve kayak merkezi gibi faaliyetler sonucunda, alandaki hassas ekosistemler tahribata uğramıştır. Yasal ve yasadışı turizm yapılaşması denizkaplumbağalarının ürediği kumsallarının daralmasına veya tamamen kaybına neden olmuştur. Olympos-Beydağları Sahil Milli Parkı sınırları, 1980’lerdeki turizm yatırımları büyük ölçüde küçültülmüştür.
Dalgıç turistlerin yasadışı olmasına rağmen fok mağaralarına dalmaları, tüple, zıpkınla ve dinamitle balık avcılığı, kıyı ve nehir yataklarından kum alımı, ormanlık bölgelerde artan yol inşaatları, teknelerinin denize bıraktıkları katı atıklar ve sintine deşarjlarının neden olduğu kirlilik alandaki diğer tehditlerdir.
Koruma Çalışmaları: Toros Doğa Sporları Kulübü (TODOSK), Tahtalı Dağı teleferik ve kayak merkezinin inşaatının durdurulması amacıyla mahkeme açmıştır.
WWF Türkiye, 2002–2004 yılları arasında Likya Kıyılarında Sürdürülebilir Turizm ve Ekolojik Bölge Koruma Projesi’ni yürütmüştür.
Sualtı Suüstü Aktiviteleri Çevre Koruma ve Yardımlaşma Derneği ile dalış kulüpleri, Tekirova-Üçadalar’ın deniz koruma alanı olması ve korunması için çalışmaktadır.
Sualtı Araştırmaları Derneği Akdeniz Foku Grubu (SAD-AFAG), 1988’den bu yana alanda araştırma ve koruma çalışmaları yürütmekte, 1987’den günümüze kadar toplanan fok gözlem verilerini FokData veri tabanına düzenli olarak aktarmaktadır. Çıralı’daki Ulupınar Çevre Koruma kooperatifi alanda etkin koruma çalışmaları gerçekleştirmektedir.
Yerel İlgi Sahipleri :Antalya Valiliği; Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Güney Antalya Turizm Altyapı Birliği; Akdeniz Üniversitesi Biyoloji Bölümü ve Su Ürünleri Fakültesi; TODOSK; Kemer Tanıtım Vakfı; Sualtı Suüstü Aktiviteleri Çevre Koruma ve Yardımlaşma Derneği; Ulupınar Çevre Koruma Kooperatifi; WWF Türkiye; SAD-AFAG Tekirova Temsilciliği.
Başak Avcıoğlu, Cem Orkun Kıraç