ORT030-Çankırı Jipsli Tepeleri-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 125052 ha Yükseklik : 545 m – 1790 m
Boylam : 33,69ºD İl(ler) : Çankırı, Ankara
Enlem : 40,53ºK İlçe(ler) : Çankırı merkez, Yapraklı, Korgun, Eldivan, Şababanözü, Kızılırmak, Kalecik
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: ÖDA, Çankırı ili çevresindeki jips (alçıtaşı) formasyonlarını içerir. Çankırı il merkezi ve Kızılırmak’ın kollarından biri olan Acıçay’ın havzasının büyük kısmını içine alır. Tepelik alanların dik yamaçlarında şiddetli erozyon görülmekle birlikte vadi içlerinde jips formasyonlarını seven pek çok endemik bitki türü bulunmaktadır. Balıbağı köyü civarında bulunan tuz mağarası Türkiye’nin en büyük kaya tuzu rezervine sahiptir.
Habitatlar: Bozkır ve mezotrofik mera habitatlarının baskın olduğu alanda çalı ve küçük ağaçlara da rastlanır. Alanın güneydoğusu ve Çankırı çevresinde tarım alanları bulunmaktadır.
Türler: Alan, nadir ve dar yayılışlı bitki türleri açısından zengindir. Küresel ölçekte nesli tehlikede olan ve jips formasyonlarını seven endemik türler bulunur. ÖDA kriterlerini sağlayan on beş bitki türünün beşi tüm dünyada yalnızca burada yaşamaktadır; Allium eldivanense, Alyssum nezaketiae, Gypsophila germanicopolitana, Helianthemum germanicopolitanum ve Tanacetum germanicopolitanum.
Gökkuzgun (Coracias garrulus) ve küçük akbaba (Neophron percnopterus) gibi önemli kuş türleri de alanda üremektedir.
Kelebekler açısından da önemli olan ÖDA, güzel nazuğum (Euphydryas orientalis) ve Anadolu gelinciğinin (Tomares nogelli) yaşadığı nadir alanlardan biridir.
Alan Kullanımı: Çankırı çevresi ve Kızılırmak ilçesinin kuzey bölümü (ÖDA’nın güneydoğusu) tarımsal faaliyetler için kullanılmaktadır.
Çankırı’nın 20 km kadar doğusunda bulunan Balıbağı köyü mevkiinde dünyanın en büyük kaya tuzu rezervlerinden biri yer almaktadır. 8 kilometre uzunluğundaki tuz mağarası içinde otobüslerle dahi gezmek mümkün olduğundan mağarayı turizme açma çalışmaları yapılmaktadır. Uzun süre Tekel tarafından işletilen mağara 2004’ten beri özel sektör tarafından işletilmektedir.
Tehditler: Bölgede bulunan tarım alanlarının genişlemesi endemik bitki türleri için başlıca tehdittir. Devlet Su İşleri (DSİ), alanın güneyindeki uygun alanları sulu tarıma açmayı planlamaktadır.
Koruma Çalışmaları: Alanda bilinen bir koruma çalışması bulunmamaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Çankırı Valiliği; Çankırı İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Çankırı İl Tarım Müdürlüğü; Çankırı Belediye Başkanlığı.
Murat Ataol