OBK002-Sündiken Dağları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 218068 ha Yükseklik : 190 m – 1818 m
Boylam : 31,18ºD İl(ler) : Eskişehir
Enlem : 39,93ºK İlçe(ler) : Eskişehir merkez, Nallıhan, Sarıcakaya, Alpu, Mihalıççık, Mihalgazi, Beylikova
Koruma Statüleri : Yaban hayatı geliştirme sahası, doğal sit alanı
Alanın Tanımı: ÖDA; Ankara’nın Nallıhan İlçesi, Eskişehir il merkezi ile Alpu ve Mihalıççık ilçelerinin arasında doğu-batı doğrultusunda uzanan dağlık bölgeyi kapsar. Ayaş-Bozüyük arasındaki D140 devlet karayolu ÖDA’nın kuzeyinden geçerken, Eskişehir – Alpu – Mihaliççık – Nallıhan arasındaki karayolu güney kısımlara ulaşımı sağlar. 1818 metreye ulaşan zirvesiyle İç Anadolu Bölgesi’nin kuzeybatısındaki en yüksek noktalarından birini bünyesinde barındıran Sündiken Dağları, güneyde kademe kademe alçalarak Eskişehir’in bozkırlarıyla birleşir. Kuzeydeyse Sakarya Nehri’nin açtığı ve Mihalgazi civarında 190 metreye kadar düşen derin vadiler oluşturur.
Habitatlar: ÖDA; meşe, karaçam, sarıçam ve kızılçam ormanları, ardıç toplulukları, dağ bozkırları ve yüksek dağ çayırları ile tarım alanlarından oluşur. Sündiken Dağları İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinin kesişim bölgesinde yer almasına rağmen alanın Akdeniz mikroklimasına sahip olması nedeniyle biyocoğrafik karakteri belirlenebilmiş bitkilerin bir kısmı Akdeniz kökenlidir.
Bölgenin güneyi insan yerleşimine daha elverişli olduğundan doğal orman örtüsünün bir kısmı kaybedilmiştir. Yükseklerde bulunan parçalı karaçam (Pinus nigra), ardıç (Juniperus excelsa ve J.oxycedrus) ve meşe (Quercus cerris, infectoria ve pubescens) ormanları alanın doğal yapısı hakkında önemli ipuçları vermektedir. İç Anadolu bozkırıyla alanın buluştuğu güney uçlar, nadir bitki türleri için önemlidir. Vadi içlerinde kızılçam (Pinus brutia) ağırlıklı ormanları ve bunun içerisine karışan meşe gibi geniş yapraklı türler ve ardıçlar bulunur.
Dağın üst kesimleri daha nemli ve insan baskısından bir nebze de olsa uzak olmalarının katkısıyla orman örtüsü açısından daha zengindir. En yüksekte yer alan sarıçam (Pinus sylvestris) toplulukları karaçamlarla beraber baskın türleri oluşturur.
Türler: Alandaki 12 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Dağların güney kısmındaki bozkır kuşağı nadir bitki türlerini barındırır. Bu kuşakta saptanan endemik Alyssum niveum, Centaurea nivea ve Sideritis gulendamiae türlerinin nesilleri tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Convolvulus pulvinatus alanda bulunan ve Eskişehir bölgesine has nadir bitkilerdendir. Alanın çevresinde, örneğin Nallıhan civarında, çok yaşlı anıt ağaçlar bulunmaktadır.
Ülkemizin önemli kara akbaba (Aegypius monachus) topluluklarından biri alandaki karaçam ormanlarında bulunur. Bu ormanlar aynı zamanda nesli küresel ölçekte tehlike altında bulunan şah kartal (Aquila heliaca) için de önemlidir. Alanın engebeli yapısı sakallı akbaba (Gypaetus barbatus) ve küçük akbabanın (Neophron percnopterus) da alanda bulunmasına sebep olmuştur.
ÖDA aynı zamanda, ülkemize endemik bir kelebek türü olan Anadolu çokgözlüsü (Plebeius hyacinthus) için küresel ölçekte önem taşır.
Alan Kullanımı: Alandaki en önemli faaliyetler ormancılık ve tarımdır. Hayvancılık halkın diğer gelir kaynakları arasında bulunur.
Tehditler: Alan üzerindeki en önemli tehditlerin başında kaçak ağaç kesimi ve aşırı otlatma gelmektedir. Yıllar boyu süren ağaç kesimleri dağın güney kısımlarındaki ormanların çoğunun yok olmasına, kuzeydeki alanlarınsa tahribine yol açmıştır. Süregelen aşırı otlatma, orman örtüsünden arta kalan alanların da erozyon sonucu kaybedilmesiyle sonuçlanmaktadır.
Yasadışı avcılık sonucu alanda bulunması gereken büyük toynaklı memeliler çok azalmış veya yok olmuştur.
Alan içerisinde bulunan yerleşim birimlerinin büyümesi insan baskısını (tarla açma, yol inşaatları vs) arttırmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Alanda bilinen bir koruma çalışması bulunmamaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Eskişehir Valiliği; Eskişehir İl çevre ve Orman Müdürlüğü; Gazi Üniversitesi Biyoloji Bölümü; İstanbul Üniversitesi Biyoloji Bölümü; ODTÜ Kuş Gözlem Topluluğu.
Barbaros Demirci