OBK003-Sarıyar Barajı-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 31754 ha Yükseklik : 390 m – 900 m
Boylam : 31,38ºD İl(ler) : Eskişehir, Ankara
Enlem : 40,02ºK İlçe(ler) : Beypazarı, Nallıhan, Mihalıççık
Koruma Statüleri : Yaban hayatı geliştirme sahası
Alanın Tanımı: ÖDA; Ankara’nın Nallıhan ve Beypazarı ilçelerinin güneyinde, Sakarya Nehri üzerinde inşa edilen Sarıyar Barajı’nı ve etrafındaki tepeleri içine alır. Türkiye’nin büyük barajlarından biri olan Sarıyar Barajı, 1956 yılında işletmeye açılmıştır. Alan, güneyde Sündiken Dağları’nın doğu ucu olan Hamam Dağı, kuzeyde ise Kapıkırı Dağları’yla sınırlanır. Sarıyar baraj gölünü besleyen akarsular, Sakarya Nehri ile bu nehrin kolları olan Aladağ, Kirmir ve Gürleyik çaylarıdır. Kirmir ve Aladağ çayları baraj gölüne karıştıkları yerlerde mevsimsel sulak alanlar oluşturur. Aladağ Çayı’nın oluşturduğu ve çanak biçiminde bir çöküntüde yer alan mevsimsel küçük bir göl, Nallıhan Kuş Cenneti olarak koruma altındadır. Göl ve çevresindeki tepeler bitki çeşitliliği açısından çok önemlidir. Bu tepeler jipsli, marnlı ve killi topraklardan oluşur. Erozyonun çok hızlı olduğu alan küçük vadi ve çaylarla bölünmüştür.
Habitatlar: ÖDA; göl yüzeyi, tatlı ve tuzlu mevsimsel gölcük ve sulak çayırlar, dağ bozkırları, tarım alanları ile kızılçam topluluklarından oluşur. Alanın doğu ucundaki Kirmir Çayı Deltası, mevsimsel göl yüzeyi ve geniş sulak çayırlar kapsar. Alanın kuzey ucunda benzer bir yapı sergileyen Aladağ Çayı’nın deltasında tuzcul özellikteki Nallıhan Kuş Cenneti bulunur. Deltanın çevresindeki tuzcul bozkırlar bitki çeşitliliği için önemlidir.
Türler: ÖDA içindeki Nallıhan Kuş Cenneti buraya uyum sağlamış tuzcul bitki türleri açısından önemlidir. Bunların başında alana endemik Salsola grandis ve Verbascum gypsicola gelir.
Alan kuşlar için üreme döneminin yanı sıra göç ve kış dönemlerinde de önem taşır. Bölgede kuluçkaya yatan önemli türler arasında gece balıkçılı (Nycticorax nycticorax), küçük akbaba (Neophron percnopterus), bıyıklı doğan (Falco biarmicus) kara çaylak (Milvus migrans) ve gökdoğan (Falco peregrinus) sayılabilir. Küçük akbalıkçıl (Egretta garzetta), gri balıkçıl (Ardea cinerea) ve gece balıkçılı aynı kolonide kuluçkaya yatar. Bölgede düzenli olarak görünen akkuyruklu kartal (Haliaeetus albicilla) büyük olasılıkla yakın çevrede üremektedir. Alan Göç sırasında çok sayıda leylek (Ciconia ciconia) ve angıt (Tadorna ferruginea) için konaklama noktasıdır. Kış döneminde çok sayıda kaz, ördek ve patkaya ev sahipliği yapan alan kuğular için de önemli bir barınaktır.
Sarıyar Barajı kıyılarına 2005 yılında nesli küresel ölçekte tehlike altındaki Anadolu yaban koyunu (Ovis orientalis anatolica) yeniden yerleştirilmiştir.
Alan Kullanımı: Gölde balıkçılık yapılır. Sazan, yayın, karagöz gibi tatlı su balıkları barajda yaşamaktadır. Gölün çevresinde tarım ve hayvancılık ana geçim kaynağıdır. Gölün kuzeybatı kıyısında, Çayırhan Termik Santral İşletmesi bulunur. Yaz döneminde Sarıyar Barajı üzerinde tekne gezileri yapılmaktadır.
Tehditler: Nallıhan Kuş Cenneti çevresinde yapılan sebze tarımı bazı nadir tuzcul bitki türlerine zarar vermektedir. Nallıhan-Beypazarı ilçeleri arasında yapımı planlanan çift şeritli yol da Nallıhan Kuş Cenneti çevresindeki nadir bitki türlerini tehdit etmektedir. Yol inşasının bu türleri dikkate alarak planlanması gerekmektedir.
Aladağ ve Kirmir çaylarının göle döküldüğü alanlarda kaçak avcılık yapılmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Nallıhan Kuş Cenneti’nde günübirlik ziyaretçilerin kuş gözlemelerini sağlamak amacıyla Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü bir gözlem merkezi inşa etmiştir. Doğa Koruma Vakfı alanda her yıl fotosafariler düzenlemektedir.
Yerel İlgi Sahipleri: Ankara Valiliği; Devlet Su İşleri V. Bölge Müdürlüğü; Nallıhan Kaymakamlığı; Ankara İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü; Doğa Koruma Vakfı.
Kiraz Erciyas, Dicle Tuba Kılıç