AKD029-Antalya Ovası-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Çok Acil
Alanın Değişimi : Gerileme (-2)
Yüzölçümü : 27060 ha Yükseklik : 0 m – 70 m
Boylam : 30,99ºD İl(ler) : Antalya
Enlem : 36,87ºK İlçe(ler) : Manavgat, Serik, Antalya merkez
Koruma Statüleri : Doğal sit alanı, özel çevre koruma bölgesi
Alanın Tanımı: Antalya Ovası, tarihi Pamphylia Ovası’nın deniz kıyısındaki kumul ve sulak alan habitatları ile Antalya şehrinin kıyı kesimindeki traverten basamağından oluşur. Ova batıda Antalya şehir merkezi, doğuda ise Side ile sınırlanır. Aksu ve Köprü çaylarının kıyıda yığdığı bataklık, alüvyal düzlükler ve bunlar arasında alçak tepelikler halindedir. ÖDA, Antalya şehir merkezinin doğusunda, kuzey güney doğrultusunda akan Aksu Çayı’nın doğu ve batısında yaklaşık 13 kilometre uzunluğunda ve 5 kilometre eninde olan az bozulmuş doğal alanları içine alır. Türkiye’nin Akdeniz kıyılarındaki en büyük ikinci kumul alanını içermesi nedeniyle önemlidir.
Habitatlar: ÖDA; Doğu Akdeniz’e özgü maki toplulukları, kayalık bitki toplulukları, nehir kıyısı bitki toplulukları, kızılçam (Pinus brutia) ormanı, kumul bitki örtüsü, fıstık çamı (Pinus pinea) ağırlıklı kumul ormanı ve delta ekosistemi ile verimli tarım alanlarından oluşur. Maki birlikleri, genel olarak bitki türleri çeşitliliği bakımından zengindir. Her dem yeşil çalıların egemen olduğu maki birliklerindeki baskın bitki türleri Quercus coccifera, Myrtus communis, Erica manipuliflora, Cistus spp. , Olea europea, Arbutus unedo, Pistacia terabinthus ve Pistacia lentiscus türleridir. Kumul tepeler üzerinde gelişen, genellikle kuraklığa karşı dayanıklı ve tuza karşı toleranslı türler ise Pinus pinea, Daphne oleoides, Rhamnus oleoides, Osyris alba, Pistacia lentiscus, Sarcopterium spinosum, Thymelaea hirsuta, Cionura erecta ve Polygonum maritimum türleridir.
Türler: Antalya Ovası zengin bitki çeşitliliğine sahiptir. Alanda 28 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Gypsophila pilulifera, Stachys buttleri, Trigonella arenicola, Trigonella polycarpa bitki türleri dünyada sadece Antalya Ovası’nda bulunur. Alanda Alkanna macrophylla, Gaudiniopsis sorgerae ve Pyrus serikensis gibi nesli tehlike altında ve dar yayılışlı çok sayıda bitki türü yaşamaktadır.
Ovada üreyen kuş türleri arasında İzmir yalıçapkını (Halcyon smyrnensis), uzunbacak (Himantopus himantopus), zeytin mukallidi (Hippolais olivetorum), dikkuyruklu ötleğen (Prinia gracilis akyildizi) ve kara boğazlı ötleğen (Sylvia ruppelli) bulunur.
Kıyıdaki kumullar yüksek sayılarda denizkaplumbağasının (Caretta caretta) ve az sayıda yeşil denizkaplumbağasının (Chelonia mydas) ürediği alanlardır. Alanda nilkaplumbağası (Trionyx triunguis) da bulunmaktadır.
ÖDA’daki kelebek türleri arasında ülkemize endemik büyük esmer kelebek (Maniola megala), nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Osmanlı ateşi (Lycaena otomana) ile nesli bölgesel ölçekte tehlike altında olan kara gözlü mavi kelebek (Glaucopsyche alexis) ve bavius (Pseudophilotes baviu) bulunur.
Nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Onychogomphus assimilis kızböceği türü de alanda yaşamaktadır.
Alan Kullanımı: Alanda tarım, hayvancılık ve yoğun olarak turizm faaliyetleri gerçekleştirilir. Turizm merkezi ilan edilen kıyı şeridi yoğun yapılaşma ile karşı karşıyadır.
Tehditler: Alandaki en önemli tehdit plansız turizm faaliyetleri ve bu faaliyetlerin neden olduğu yapılaşmadır. Kumsallarda inşa edilen resmi kurumlara ait dinlenme tesisleri ve yazlık kamplar nedeniyle kumullar önemli ölçüde tahrip olmuştur.
Kumsalda yumurtlayan denizkaplumbağalarının yavruları da dinlenme tesisleri ile otellerin ışıklarından ve özellikle Belek’te hafriyat dökülmesinden olumsuz etkilenmektedir.
Sulak alanlarda kurutma çalışmaları yapılarak yeni tarım alanları oluşturulmaktadır. Taban suyunun artması sonucu aşırı tuzlanma meydana geldiğinden dolayı tarım alanlarında verim düşmektedir.
Yasadışı kum çıkarımı, şehir çöplerinin alana dökülmesi, plansız peyzaj düzenlemeleri ve yoğun ziyaretçi baskısı sonucu alandaki canlı türleri tehdit altındadır.
Koruma Çalışmaları: Alanda bulunan Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde, Özel Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı ve Akdeniz Üniversitesi Biyolojik Çeşitlilik Araştırma, Geliştirme ve Uygulama Merkezi işbirliğinde bir yönetim planı hazırlanmıştır. Belek kumullarında Almanya ve Türkiye hükümetlerinin işbirliğiyle Türkiye’nin ilk biyotop sınıflandırması yapılmıştır.
Yerel İlgi Sahipleri : Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı; Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Antalya Orman Bölge Müdürlüğü; Akdeniz Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi; Akdeniz Üniversitesi Biyoloji Bölümü; Akdeniz Üniversitesi Biyolojik Çeşitlilik Araştırma, Geliştirme Ve Uygulama Merkezi; Antalya Barosu; Doğa Derneği; TEMA Vakfı Batı Akdeniz Temsilciliği; Biyologlar Derneği; Çevre Gönüllüleri Derneği; Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Antalya Şubesi; Side Doğa Gönüllüleri Derneği; Manavgat Sivil Toplum Platformu; Antalya Kuş Gözlem Topluluğu; Akdeniz Üniversitesi Kuş Gözlem Kulübü.
Lale Aktay, Özgün Sözüer