DOG028-Iğdır Ovası-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Acil
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 65173 ha Yükseklik : 790m – 1580m
Boylam : 44,27ºD İl(ler) : Iğdır
Enlem : 39,94ºK İlçe(ler) : Tuzluca, Iğdır merkez, Karakoyunlu, Aralık, Doğubayazıt
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: Aras Nehri boyunca yer alan tektonik kökenli bir çöküntü ovasıdır. Kuzeyden güneye Tuzluca bozkırlarından başlayıp Aras Nehri taşkınlarını kapsayacak şekilde batıya ilerleyerek Iğdır Ovası’nın bir kısmını ve Dil Ovası’nı içine almaktadır. Yağış miktarı, kurak yaz ve ılıman kış şartları nedeniyle “ılıman mikroklima” olarak tanımlanır. Alanın güneydoğu ucunda Aşağı Karasu Irmağı ve Aras Nehri birleşerek ufak bir delta oluşturur. Bu akarsular aynı zamanda Ermenistan ve Azerbaycan’ın Nahçıvan Özerk Bölgesi ve İran ile sınır teşkil eder. ÖDA içinde yer alan askeri bölgeler insan kullanımının çok az olduğu doğal alan adacıkları niteliğindedir.
Habitatlar: ÖDA’nın tuzlu-alkali topraklarında tuzcul bitkiler görülür. Taban suyunun yüksek olduğu yerlerde sazlıklar ve yer yer küçük göletler vardır. Sulanan kısımların çoğu meyve bahçesi ve tarladır. Aras Nehri kıyısında ise söğütlükler bulunur.
Türler: Özel coğrafi konumu nedeniyle canlı çeşitliliği yüksek bir bölgedir. Nesli bölgesel ölçekte tehlike altında olup Türkiye’nin başka noktalarında bulunmayan bitki türlerine ev sahipliği yapar. Gypsophila brachypetala alandaki tek tehlike altındaki endemik bitki türüdür.
Bunun dışında ovada büyük bir leylek (Cicconia cicconia) kolonisi bulunur ve Türkiye’de leylek kışlayan ender coğrafyalardandır. Uludoğan (Falco cherrug) ve küçük kerkenez (Falco naumanni) gibi nesli tehlike altında doğan türleri de Iğdır Ovası’nda yaşar. Alan ÖDA kriterlerini sağlamayan yeşil arıkuşunun (Merops persicus) Türkiye’deki birkaç dağılım noktasından biridir.
Nesli küresel ölçekte tehlike altında olan çöl sıçanı (Meriones dahli) alanda yaşar.
Uzunkulaklı kirpi (Hemiechinus auritus calligoni) Türkiye’deki en kuzey dağılımına Iğdır Ovası’nda ulaşır.
Sürüngenler açısından önemli olan alan nesli küresel ölçekte tehlike altında olan küçük engerek (Vipera eriwanensis)ve tosbağa (Testudo graeca) türlerine ev sahipliği yapar.
Kelebek türlerinden Himalaya mavi kelebeği (Pseudophilotes vicrama) ve Kafkasya gelinciği (Tomares callimachus) alanda yaşar.
Alan Kullanımı: Bölge tarımında ürün deseni çeşitliliği fazladır. Ekilebilir arazilerin dışında kalan kısımlarda ise meralar vardır. Endüstri bitkilerinden şekerpancarı ve pamuk, yem bitkilerinden yoncanın yanı sıra, çeşitli sebzeler ve meyveler de alanda yetiştirilmektedir. Bölgedeki tuzlu topraklar jipsle yıkanarak tarıma açılmıştır.
Tehditler: Alanda geniş bölgeler kurutulmuştur ancak yeni drenaj kanalları açılmaktadır. Bu alanların kurutulmasıyla birçok canlı türü çok azalmıştır.
Iğdır Organize Sanayi Bölgesi’nin inşaatı devam etmektedir. Bu tesisin ÖDA’ya etkileri bilinmemektedir.
Alanda tarım ilaçları bilinçsiz kullanılmaktadır. Bozkırların tarım alanlarına dönüştürülmesi, hem yaşam alanı kaybına hem de mevcut bozkırlar üzerinde hayvan baskısını arttırarak aşırı otlatma nedeniyle meraların bozulmasına neden olmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Alanda bilinen bir çalışma yoktur.
Yerel İlgi Sahipleri: Iğdır Valiliği; Iğdır İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; İskender Iğdır Ağrı Dağı Dağcılık ve Doğa Sporları Kulübü Derneği; Doğa Sevenler Derneği.
Süreyya İsfendiyaroğlu