OBK013-Küre Dağları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 521368 ha Yükseklik : 0 m – 1746 m
Boylam : 33,10ºD İl(ler) : Kastamonu, Bartın
Enlem : 41,72ºK İlçe(ler) : Cide, Şenpazar, Azdavay, Kurucaşile, Pınarbaşı, Daday, İnebolu, Küre, Seydiler, Kastamonu merkez, Amasra, Safranbolu, Ulus, Eflani, Ağlı, Doğanyurt, Bartın merkez
Koruma Statüleri : Milli park, tabiat anıtı, yaban hayatı geliştirme sahası
Alanın Tanımı: Küre Dağları ÖDA’sı batıda Bartın Çayı’nda başlayarak doğuya doğru uzanan ve İsfendiyar Dağları olarak da bilinen sıradağları içerir. En yüksek yeri 1746 metre olan ÖDA’da diğer zirvelerin yüksekliği 1500 metrenin altındadır. Alan, karstik mağaralar, kanyonlar, dolinler, derin geçitler açısından Türkiye’nin en zengin yerlerinden biridir. Alanın içinde birçok akarsu bulunur. Dağların kıyıya paralel olarak uzanması nedeniyle Küre Dağları’nın Karadeniz kıyıları fazla girintili çıkıntılı değildir. Alanın kıyı kesimini denizden birden yükselen falezler oluşturur.
Habitatlar: Karadeniz nemli karstik orman ekosistemlerinin en iyi örneklerini içeren Küre Dağları, deniz ve kıyı ekosistemleri, sarp kayalıklar, akarsu ekosistemleri, doğal yaşlı ormanlar, yalancı makilikler, orman içi çayırlıklar ve geleneksel yöntemlerle ekilen tarım alanlarından oluşur.
Dağların kıyı kesimlerine yaklaştıkça Laurus nobilis ve Phillyrea latifolia’nın baskın olduğu yalancı makiler ve kızılçam ormanları geniş alan kaplar. Yüksek kesimlerde kestane (Castanea sativa), doğu kayını (Fagus orientalis), gürgen (Carpinus betulus) ve sapsız meşe (Quercus petraea) saf ve karışık ormanlar oluşturur.
Daha yükseklerdeki kireçtaşları üzerinde iğne yapraklı ormanlar görülür. Uludağ göknarı (Abies nordmanniana ssp. bornmuelleriana) 1300-1700 metrelerde saf ve geniş yapaklı türlerle karışık ormanlar oluşturur. ÖDA’nın güney yamaçlarında Kuzey Anadolu sapsız meşesi (Q. petraea spp. iberica) ve karaçamın baskın olduğu ormanlar yer alır. Bu türlere daha yüksek yerlerde Uludağ göknarı ve sarıçam (Pinus sylvestris) katılır. Özellikle Armutlu bölgesinde yer yer orman içi açıklıklar bulunur.
Türler: Alanda toplam 27 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlar. Bunlardan akyıldız (Ornithogalum kuereanum) dünya üzerinde sadece buraya özgüdür.
Bölge yırtıcı kuşlar ve ılıman kuşak orman biyomu türleri için önemli bir üreme alanıdır.
Sakallı akbaba (Gypaetus barbatus), kaya kartalı (Aquila chrysaetos), gökdoğan (Falco peregrinus), aksırtlı ağaçkakan (Dendrocopos leucotos), ortanca ağaçkakan (Dendrocops medius) ve alaca sinekkapan (Ficedula semitorquata) alanda üreyen önemli türlerdir. ÖDA’nın sahil kısımda tepeli karabatak (Phalacrocorax aristotelis desmarestii) üremektedir.
Memeliler açısından önemli olan alan vaşak (Lynx lynx) ve susamuruna (Lutra lutra) ev sahipliği yapar. ÖDA’nın kıyılarında 1990’lı yılların ortalarına kadar Akdeniz fokunun (Monachus monachus) yaşadığı bilinmektedir.
Yalancı apollonun Türkiye’ye endemik alt türü Archon apollinus forsteri alandaki diğer bir koruma öncelikli taksondur.
Alan Kullanımı: 1980’lerden sonra bölgeden büyük kentlere göç arttığı için kırsal nüfus giderek azalmaktadır. Alandaki başlıca ekonomik faaliyetler, ormancılık, tarım, arıcılık, ahşap el sanatları üretimi, dokumacılık, bitki toplayıcılığı, kestanecilik ve son yıllarda artan turizm faaliyetleridir.
Tehditler: Üst havzalarda yapılan yoğun ağaç kesimi, sürdürülebilir olmayan toprak işleme metotları, tarla açma, toprak kayması ve benzeri nedenler derelerdeki ağır sediment yükünün artmasına sebep olmaktadır.
Bölgede yasadışı ve aşırı avcılık yaban hayatını tehdit eden en önemli etkendir. Milli park sınırları dışında açılan yeni yollar kaçak ağaç kesimlerini son yıllarda artırmıştır. Bölgede orkide türleri yoğun olarak doğadan toplanmaktadır. Özellikle ormanlık alanlar ve su yataklarında açılan taş, kum ve maden ocakları ekosistemi tehdit etmektedir.
Koruma Çalışmaları: 2000 yılında ilan edilen Küre Dağları Milli Parkı bölgenin korunması için atılan en önemli adımdır. Azdavay Kurtdağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ise alandaki yaban hayatının korunması için önemlidir.
Milli Park ilanından sonra sivil toplum kuruluşlarının bölgedeki doğa koruma etkinlikleri artmıştır. WWF-Türkiye, 2000 yılından beri bölgede Milli Park Tasardı Gelişim Planı’nda yer alan öncelikli konuların uygulanmasına aktif destek vermektedir. Çevre ve Orman Bakanlığı, WWF-Türkiye ve diğer ilgi gruplarının işbirliğinde Kürsel Çevre Fonu (GEF) desteğiyle “Küre Dağları Milli Parkı’nın Yönetimi ve Sürdürülebilir Kalkınma” konulu bir proje başlatılmaktadır.
Son yıllarda yerel sivil toplum kuruluşları da koruma çalışmaları başlatmıştır. Küre Dağları Ekoturizm Derneği “Zümrüt Köyü Ekoturizm Uygulama Projesi”; Kastamonu Orman Kooperatifleri Birliği “Harmangeriş Köyü Sürdürülebilir Ahşap El Sanatları Projesi”; Ulus-Aşağı Çerçi Köyü Güzelleştirme Derneği ise “Küre Dağları Milli Parkı’nın Ulus Bölgesi’nde Alternatif Geçim Kaynaklar ve Eğitim Projesi”ni yürütmektedir.
Yerel İlgi Sahipleri: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü; Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü; Kastamonu İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Bartın İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; WWF-Türkiye; Küre Dağları Ekoturizm Derneği; Ulus-Aşağı Çerçi Köyü Güzelleştirme Derneği; Kastamonu Orman Kooperatifleri Birliği
Yıldıray Lise