MAR005-Meriç Deltası-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 15209 ha Yükseklik : 0 m – 210 m
Boylam : 26,20ºD İl(ler) : Edirne
Enlem : 40,77ºK İlçe(ler) : İpsala, Enez
Koruma Statüleri : Milli park, doğal sit alanı
Alanın Tanımı: Meriç Deltası, Yunanistan-Türkiye sınırındaki geniş sazlıklar, mevsimsel bataklıklar, tatlı ve tuzlu göller ile tarım alanlarından oluşan bir sulak alan sistemidir. Bulgaristan’da Rila Dağı’ndan doğan Meriç Nehri; Tunca, Arda ve Ergene gibi büyük yan kolları içerisine aldıktan sonra İpsala’nın kuzeyinden itibaren geniş bir yatakta akmaya başlar. Meriç-Ergene kavşak noktasından itibaren başlayan bu geniş yatak, aynı zamanda Aşağı Meriç Taşkın Ovası’nın da başladığı yerdir ve önemli bir kısmı Yunanistan sınırları içerisinde kalır. Ülkemiz sınırları içinde kalan göl ve lagünlerin en önemlileri; Küçük ve Büyük Gala, Sığırcı ve Pamuklu gölleri ile Enez yakınlarındaki dalyan gölleridir. Taşkın ovası, Meriç Nehri’nin taşıdığı alüvyonların depolanması ve yatay yönde yer değiştirmesi sonucu oluşmuş ender bir alandır.
Habitatlar: Deltada bulunan farklı sulak alan türleri; geniş sazlıklar, mevsimsel bataklıklar, tatlı ve tuzlu göller, subasar çayırlar, çeltik alanları ve diğer tarımsal alanlar, söğüt ve ılgınlardan oluşan ağaç toplulukları ve nehir boyunca uzanan galeri ormanlar su kuşları için önem taşımaktadır.
Gala Gölü, saz ve kamış olmak üzere çok yoğun su üstü bitkileriyle kaplıdır. Zengin bitki örtüsüne sahip olan delta, 1960’lardan itibaren bugüne dek süren sulak alan kayıpları ve doğal alanların tahribine rağmen, önemini halen korumaktadır.
Türler: ÖDA, çok sayıda kuş türünün üreme ve kışlaması için dünya ölçeğinde önem taşır. Meriç Deltası, farklı sumru ve balıkçıl türleri ile kaşıkçı (Platalea leucorodia) ve çeltikçi (Plegadis falcinellus) gibi bölgesel ölçekte tehlikedeki türler için önemli bir üreme alanıdır. Nesli dünya ölçeğinde tehlikedeki tepeli pelikan (Pelecanus crispus) yüksek sayılarda kışlamaktadır. Delta bazı kış aylarında küçük karabatağın (Phalacrocorax pygmeus) dünya nüfusunun önemli kısmını barındırmaktadır.
Nesli küresel ölçekte tehlike altındaki Avrupa gelengisi (Spermophilus citellus) ve fare kuyruklu yediuyur (Myomimus roachi) ve beyaz kesici dişli körfare (Nannospalax leucodon) Meriç Deltası’ndaki önemli memeli türleridir.
İç su balıkları açısından zengin olan deltada nesli küresel ölçekte tehlike altındaki Vimba melanops yaşamaktadır.
Alan Kullanımı: Meriç Nehri boyunca yapılan taşkın seddelerin gerisindeki arazilerde çeltik tarımı yapılmaktadır. İpsala yöresi ülkemizin en fazla çeltik üretiminin yapıldığı yerdir ve yıllık üretim Türkiye’nin toplam üretiminin dörtte birini karşılar. Alanda çeltik üretiminin yanı sıra su ürünleri avcılığı yapılmaktadır.
Tehditler: Deltadaki en önemli tehdit su rejimine yapılan müdahalelerdir. 1970’li yıllarda başlayan kurutma projeleri ile İpsala-Enez arasında kalan daimi sulak alanlar büyük ölçüde azalmıştır. Bulgaristan sınırları içinde yer alan baraj kapaklarının zaman zaman açılması sellere neden olarak yörede gerek yerleşim alanları gerekse canlılar için büyük sorun oluşturmaktadır.
Alanda çeltik tarımını genişletme çalışmaları yasadışı olarak sürmektedir.
Geçmişte balık stokları bakımından oldukça zengin olan göller, Meriç Nehri’nin yatağının değiştirilmesi, taşkın önleme seddeleri ile Meriç Nehri ve göllerin, dolayısıyla da deniz bağlantısının bozulması ve yoğun kirlilik nedeniyle önemli ölçüde azalmıştır. Ergene Nehri’nin kirli suları ÖDA’da ki doğal yaşamı da olumsuz yönde etkilemektedir.
Koruma Çalışmaları: Deltanın Gala Gölleri, Pamuklu Gölü ve Koyuntepe Sazlıklarını içeren 6090 hektarlık bölümü Mart 2005’te milli park ilan edilmiştir.
Meriç Deltası’nda 2002–2003 yılları arasında UNESCO tarafından desteklenen, İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü’nün koordinasyonu ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün işbirliği ile “Aşağı Meriç Taşkın Ovası’nın Biyosfer Rezervi Olarak Planlanması” Projesi yürütülmüştür.
İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu alanı düzenli olarak izlemekte ve alandaki tehditlerle ilgili girişimlerde bulunmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Edirne İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü; Edirne Belediyesi; Enez Kaymakamlığı; İpsala Kaymakamlığı; DSİ 11. Bölge Müdürlüğü; Tarım ve Köy işleri Bakanlığı Tarım Reformu Bölge Müdürlüğü; Kültür ve Turizm Bakanlığı Tabiat Koruma Kurulu Müdürlüğü; Trakya Üniversitesi; İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu.
E. Sühendan Karauz Er