AKFOD, Alakır Nehri Kardeşliği, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, Cahide Derneği, Doğa Derneği, Doğaya Dönüş Gençlik ve Spor Kulübü Derneği, HAYTAP, Hayvanlar İçin Projeler Derneği (HİPDER), Kırklareli Kent Konseyi Çevre Meclisi, Kızılkaya Yeni Dünya Derneği, KİHAYKO, Kuzey Ormanları Savunması (KOS), MAGMA Dergisi, Orhanlı Köyü Kültür Doğa Gençlik ve Spor Kulübü Derneği, Orman Melekleri, Simurg Kuş Yuvası Derneği, Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD) Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD), WWF-Türkiye
Nesli Tehlike Altındaki Kuşlar Vurulmasın!
16 Mayıs 2019 tarihinde toplanacak olan Merkez Av Komisyonu, bu yıl da pek çok kuş türünün kaderini belirleyecek. Görevlerinden biri korunacak türleri belirlemek olan komisyon, nesli küresel ölçekte tehlike altında olan üveyik ve elmabaş patkanın avını serbest bırakmış durumda. Bu yıl komisyondan, üveyik ve elmabaş patkanın avını tamamen yasaklamasını ve nesli küresel ölçekte tehlike altında olan kuş türlerinin avına izin vermemesini talep ediyoruz.
Binlerce yıldır insanların ilgilerini, sevgilerini ve hayranlıklarını kazanan kuşlar, yalnızca görsel ve işitsel olarak bulundukları ortamları güzelleştirmekle kalmıyor, doğadaki birçok döngünün sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlıyor. Bu yüzden bir kuş türünün yok olması doğamızın yok olması anlamına geliyor. Hayatımızın bir parçası olan kuşlar, bulundukları ekosistemlerdeki canlı çeşitliliğini dengeliyor, tozlaşmayı sağlıyor, leşleri ortadan kaldırıyor, tohumların saçılmasına yardımcı oluyor1.
Sanıldığından daha hızlı yok oluyorlar
Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin (IUCN) çalışmalarına göre tüm dünyadaki kuş türlerinin en az %40’ının yani 3967 kuş türünün nüfusu ciddi şekilde azalıyor. Dünya Kuşları Koruma Kurumu (BirdLife) tarafından IUCN Kırmızı Liste verilerinin detaylı olarak değerlendirilmesi ile yapılan analizler, dünya üzerindeki kuş türlerinin yaklaşık olarak %13’ünün yani 1496 kuş türünün küresel ölçekte yok olma tehlikesinde olduğunu ortaya koyuyor2.
Yok oluşun en önemli sebeplerinden biri avcılık
Kuşların büyük bir hızla yok oluşunun sebeplerinin başında, doğal yaşam ortamlarının yok edilmesi ve avcılık geliyor. Tehditler incelendiğinde, kuşların daralan yaşam ortamlarında devam eden avcılık faaliyetlerinden oldukça olumsuz etkilendiği ortada. Bilim insanları ve Dünya Kuşları Koruma Kurumu’nun (BirdLife) yaptığı çalışmalar, Akdeniz Havzası’nda her sene 503 kuş türüne ait -ki bu miktar Akdeniz Havzası’nda bulunan türlerin %82’sine denk geliyor- 12 ila 38 milyon kuşun avlandığını ortaya koyuyor. Üstelik bu kuşların birçoğu göç yolculukları sırasında avlanıyor2.
Nesli tehlike altında olan üveyik ve elmabaş vuruluyor
Ne yazık ki Türkiye’de yaşayan küresel ölçekte tehlike altındaki üveyik ve elmabaş patkanın avı hala serbest. Üveyiklerin Streptopelia turtur, dünya nüfusu 1980’den bu yana %78 gibi çok yüksek bir oranda azaldı3. Türün dünya nüfusu güncel Kırmızı Liste değerlendirmesine göre küresel çapta hassas (VU) kategorisindedir4,5,6,7. Yani üveyiklerin nesli küresel ölçekte tehlike altındadır. Üveyik, Türkiye’de yazın ve göç dönemlerinde görülen yaz göçmeni bir türdür8. Türün Türkiye’de üreyen popülasyonları Nisan ayı başında Türkiye’ye gelir ve Ekim ayının ilk yarısında ayrılır. 11 Mayıs 2018 tarihli, 17 numaralı 2018-2019 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu kararlarına göre üreme, yavru büyütme ve göç mevsimlerinin tamamını kapsayacak şekilde, bir av gününde, bir avcının beş bireye kadar üveyik vurması serbest. Bu durum, dünyaya gelmiş üveyik yavrularının daha kışlama alanlara ulaşamadan, ömürlerinde bir defa üreyemeden vurulmalarına sebep olmaktadır.
Elmabaş patka Aythya ferina Türkiye’de görülen kısmen göçmen, kısmen yerli bir dalıcı ördek türüdür. Türün Türkiye’deki üreme mevsimi Mart ayı sonu, Nisan ayı başında başlar. Yumurtlaması ise Nisan ayından itibaren gerçekleşir8. IUCN tarafından, 2015 yılından bu yana hassas (VU) kategorisinde Kırmızı Liste’ye dahil edilmiştir9. 11 Mayıs 2018 tarih ve 17 numaralı 2018-2019 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu kararlarına göre, 2018-2019 av sezonunda, Ekim ve Mart ayları arasında, yani türün kışlama ve göç dönemlerinde, bir av gününde, bir avcının altı bireye kadar elmabaş patka vurmasına izin verilmektedir. Bu durum Türkiye’ye gelerek üreyecek ve buradaki nüfusunu arttıracak bireylerin vurulması anlamına gelmektedir.
Küresel ölçekte tehlike altında olan türler avlanmaya devam ediyor
Türkiye taraf olduğu Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’nin 6’ncı ve 8’inci maddeleri ile korumayı taahhüt ettiği halde, küresel ölçekte tehlike altında olan üveyik ve elmabaş patka türlerinin avını serbest bırakmaya devam ediyor. Avcılığın düzenlenmesi, av ve yaban hayatının korunması ve geliştirilmesi hususlarında karar alan 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’nun 3’üncü maddesine uygun olarak kurulan Merkez Av Komisyonu’nun görevlerinden biri ava açılmayacak türleri belirlemektir. Ancak komisyonküresel ölçekte tehlike altında olan kuş türlerinin avına izin vererek, ilgili yönetmeliğin 25’inci maddesi uyarınca tanımlanan görevine aykırı hareket etmektedir.
Tüm bunların yanı sıra küresel ölçekte tehlike altında olan bu iki türün nüfusunun Türkiye’de artması, uluslararası konjonktürde Türkiye’nin doğa koruma çalışmalarına verdiği önemi gösterecek önemli bir prestij kaynağı olabilecekken, dünya ölçeğinde yok olmanın eşiğine gelmiş tehlike altındaki türlerin avına izin veriliyor olması uluslararası platformlarda Türkiye için prestij kaybına sebep olmaktadır.
IUCN komitesinden görüş alınmalı
Kurulduğu 2005 yılından bu yana Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından sekreteryası yapılmakta olan IUCN Ulusal Komitesi’nin var oluş amacı, IUCN tarafından belirlenen Kırmızı Liste türleri başta olmak üzere doğa koruma çalışmaları yapmaktır. Ancak sekreteryası aynı bakanlık tarafından yapılan son Merkez Av Komisyonu kararları ile IUCN Ulusal Komitesi’nin çalışma konuları arasında bir tutarsızlık olduğu ve IUCN Komitesi’nin bu konuda görüşü alınmadığı anlaşılmaktadır.
Talebimiz
Bu sebeple, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IUCN Ulusal Komitesi ve Merkez Av Komisyonu üyesi kurum, kuruluş, sivil toplum örgütü ve akademisyenlerden talebimiz; nesli küresel ölçekte yok olma tehlikesinde olan üveyik Streptopelia turtur ve elmabaş patkanın Aythya ferina ava kapatılması, nesli küresel ölçekte tehlike altında olan türlerin avının tamamen yasaklanmasıdır.
Kaynaklar
[1] Whelan, C., Wenny, D., Marquis, R. (2008). Ecosystem Services Provided by Birds. Annals of the New York Academy of Sciences. 1134. 25-60. 10.1196/annals.1439.003. [2]BirdLife International (2018) State of the world’s birds: taking the pulse of the planet. Cambridge, UK: BirdLife International. [3]PECBMS (2015), Trends of common birds in Europe, 2015 Update. Pan-European Common Bird Monitoring Scheme. European Bird Census Council, Prague and BirdLife International, Cambridge, UK. http://www.ebcc.info/index.php?ID=587 [4] BirdLife International (2019) Species factsheet: Streptopelia turtur. Downloaded from http://www.birdlife.org on 08/04/2019. Recommended citation for factsheets for more than one species: BirdLife International (2019) IUCN Red List for birds. Downloaded from http://www.birdlife.org on 08/04/2019. [6] BirdLife International. 2015. European Red List of Birds. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg. [7] BirdLife International 2017. Streptopelia turtur (amended version of 2017 assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T22690419A119457869. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T22690419A119457869.en. Downloaded on 08 April 2019. [8] Kirwan, G., Demirci, B., Welch, H., Boyla, K., Özen, M., Castell, P., & Marlow, T. (2010). The birds of Turkey. Bloomsbury Publishing. [9] BirdLife International 2017. Aythya ferina (amended version of 2016 assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T22680358A110610804. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2017-1.RLTS.T22680358A110610804.en. Downloaded on 23 March 2019.