MAR017-Uluabat Gölü-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 24623 ha Yükseklik : 9 m – 350 m
Boylam : 28,60ºD İl(ler) : Bursa
Enlem : 40,17ºK İlçe(ler) : Karacabey, Nilüfer, Mustafakemalpaşa
Koruma Statüleri : Ramsar alanı
Alanın Tanımı: Uluabat Gölü, Bursa şehir merkezinin batısında şehir merkezine 25 km uzaklıkta bir sulak alandır. ÖDA; doğu-batı yönünde uzanan, tektonik oluşumlu, sığ ve tatlı su gölüdür. Güneyinde Uludağ’ın uzantısı tepeler, kuzeyinde ise düşük rakımlı tepeler yer alır. Gölün batı yakası Manyas Gölü’ne kadar devam eden geniş ve uzun verimli ovalara sahiptir. Mustafakemalpaşa Çayı ile beslenen gölün tek su çıkışı Kocaçay’a boşalan Uluabat Deresi’dir. Gölde irili ufaklı sayıları 9-12 arasında değişen adalar bulunmaktadır. Özellikle geçmiş yıllarda alanın büyük sayılarda kışlayan su kuşu barındırdığı bilinmektedir.
Habitatlar: ÖDA; tatlı su gölü, delta ekosistemleri, maki ve söğüt topluluklarından oluşur. Gölün güney ve kuzey bölümlerindeki tepeler taşlık ve kayalık yapıda olup, nispeten göle dik bir şekilde uzandıkları için bu bölgede geniş sazlık ve çamurluk alanlara rastlanmaz. Mustafakemalpaşa Çayı’nın göle döküldüğü yerde gölün en zengin habitat çeşitliğine sahip bölgesi olan delta oluşmuştur. Deltada sazlıklar, kum düzlükleri, mevsimsel bataklıklar ve ıslak çayırlarla geniş söğütlükler yer almaktadır. Gölyazı Yarımadası’nın doğu kıyısındaki koyda Türkiye’nin en geniş nilüfer yatakları ve sazlıklarından biri bulunmaktadır. Gölün kuzeybatı kıyıları da geniş sazlıklara sahiptir. Gölün güneyindeki tepelerde maki bitki örtüsü hâkimdir. Ayrıca bu bölgede yabani zeytinlik ve maki karışımı bir habitat görülmektedir.
Türler: Büyük ve sığ bir göl olan Uluabat, sucul bitkiler açısından Türkiye’deki en önemli göllerden biridir. Ferulago silaifolia alanda korunması gerekli önemli bir türdür.
ÖDA; küçük karabatak (Phalacrocorax pygmeus), tepeli pelikan (Pelecanus crispus), bıyıklı sumru (Chlidonias hybridus) ve pasbaş patka (Aythya nyroca) başta olmak üzere küresel ve ulusal ölçekte nesli tehlike altında olan kuş türlerine ev sahipliği yapar. Alanda yüz binlerce su kuşu kışlamaktadır. Alanda yüksek sayılarda kışlayan önemli türler elmabaş patka (Aythya ferina), tepeli patka (Aythya fuligula), sakarmeke (Fulica atra) ve küçük karabataktır (Phalacrocorax pygmeus). 1996 yılında gerçekleştirilen sayımlarda 429423 su kuşu kaydedilmiştir.
Bu sayı 1970’lerden bu yana bir sulak alanda kaydedilen en yüksek su kuşu sayısıdır.
Ayrıca alanda yapılan araştırmalarla susamuru (Lutra lutra) varlığı tespit edilmiştir.
ÖDA’ da, ülkemize endemik ve nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Clupeonella abrau muhlisi iç su balığı yaşamaktadır.
Alan Kullanımı: Alanda balıkçılık, tarım ve hayvancılık yapılmaktadır. Gölyazı beldesi, Bursa halkı tarafından hafta sonu dinlenme yeri olarak günübirlik turizm amaçlı kullanılmaktadır.
Tehditler: Uluabat Gölü Mustafakemalpaşa Çayı’nın taşıdıklarıyla dolmakta ve hızla sığlaşmaktadır.
Göl çevresindeki yerleşimlerin evsel atık sularının ve fabrika atıklarının arıtılmadan göle verilmesi, yoğun olarak yapılan hayvancılık faaliyetleri gölün hassas olan dengesini olumsuz yönde bozmakta, bu durum gölün biyolojik çeşitliliğinde azalma şeklinde yansımaktadır. Yapımı askıya alınan göl yakınındaki 75. Yıl KOBİ Organize Sanayi Bölgesi Projesi’nin de gerçekleşmesi halinde göle verilen sanayi atıkları aratacağından, göldeki ekosistem ciddi bir şekilde etkilenecektir.
Gölün doğal su rejimini olumsuz yönde etkileyen pek çok girişim mevcuttur. Örneğin Çınarcık Barajı’nın göl ekosistemi üzerindeki olası etkileri üzerine araştırma yapılmamıştır.
Bunun yanında göle yabancı balık türlerinin bırakılması, saz yangınları, plansız söğüt kesimi, yasadışı avcılık gibi bir dizi tehditle karşılaşmak da mümkündür. Tarım alanlarında anız yakılması ve avcılık için saz yakımı alandaki biyolojik çeşitliği azaltmakta ve yangın tehdidi oluşturmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Çevre Bakanlığı ve Doğal Hayatı Koruma Derneği’nin ortak desteği ile hazırlan “Uluabat Gölü Yönetim Planı” 2002 yılında yürürlüğe girmiştir. Halkın ve ilgili kurumların aktif katılım ve etkin katkılarıyla oluşturulmuş ilk yönetim planı olma özelliğine sahip plan, tüm tarafların temsil edildiği “Yürütme Kurulu”nca uygulanmaktadır. Alanda ayrıca ULUKUŞ (Uludağ Üniversitesi Kuş Gözlem Topluluğu) ilkokullara çevre eğitimi, kuş sayımları, kuş gözlem gezileri gibi pek çok etkinlik gerçekleştirmektedir. 2004 yılından itibaren “Leylek Dostu Köyler” projesi ve bu projede elde edilen deneyim ve başarıları kutlamak için gelenekselleşmeye başlayan Leylek Şenliği başlamıştır.
Yerel İlgi Sahipleri:Bursa Valiliği; Bursa İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Uludağ Üniversitesi; Nilüfer Yerel Gündem 21; Gölyazı Su Ürünleri Kooperatifi; Uludağ Üniversitesi Kuş Gözlem Topluluğu (ULUKUŞ), BUFSAD; Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF-Türkiye); Bursa Doğa Derneği; Doğa Derneği.
Asuman Aydın, Hatice Dinç, Osman Erdem, Sevgi Mutlu, Tansu Tuncalı