EGE015-Küçük Menderes Deltası-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 6706 ha Yükseklik : 0 m – 180 m
Boylam : 27,33ºD İl(ler) : İzmir
Enlem : 37,97ºK İlçe(ler) : Selçuk
Koruma Statüleri : Doğal sit alanı
Alanın Tanımı: ÖDA, Kuşadası Körfezi’nde, Selçuk ilçesinin kuzeybatısında, Küçük Menderes Nehri’nin denize döküldüğü yerde oluşmuş bir deltadır. Çoğunlukla tarım alanına dönüştürülmüş deltada, kumullar, sazlıklar, geniş bataklıklar (Eleman ve Akgöl bataklıkları), bir tatlısu gölü (Çatal Gölü) ve hafif tuzlu bir göl (Gebekirse Gölü) bulunur.
Habitatlar: Deltada kumullar, sazlıkları geniş bataklıklar, tatlısu ve hafif tuzlu su gölleri ile tarım alanları ana habitatları oluşturur. Deltanın etrafı makilikler, tarım alanları, söğüt ve zeytinliklerle çevrilidir. Göllerin kenarı sazlıklarla (Phragmites sp.) kaplıdır. Bataklıkların büyük bölümünde ise ılgın (Tamarix) hakim türdür. Çevredeki yüksek araziler makilikler, tarlalar, söğüt ve zeytinliklerle kaplıdır.
Türler: Alan nesli tehlike altında olan birçok canlı türüne ev sahipliği yapmaktadır. Ülkemize endemik ve nesli tehlike altında olan Arum balansanum, Campanula tomentosa ve Verbascum maeandri bitki türleri alanda bulunmaktadır
Küçük karabatak (Phalacrocorax pygmeus) bu bölgede önemli sayılarda ve düzenli olarak kışlamaktadır. Nesli bölgesel ölçekte tehlike altında olan mahmuzlu kızkuşu (Vanellus spinosus) da alanda üremektedir.
ÖDA’da nesli küresel ölçekte tehlike altında olan memeli türlerinden farekuyruklu yediuyur (Myomimus roachi) yaşamaktadır.
Benekli kaplumbağa (Emys orbicularis), tosbağa (Testudo graeca) ve ev yılanı (Zamenis situla) alanda ÖDA kriterini sağlayan önemli sürüngen türleridir. Aphanius fasciatus ve Türkiye’ye endemik Capoeta bergamae, Chondrostoma holmwoodii ve Knipowitchia ephesi adlı içsu balıkları ÖDA kriterlerini sağlayan türler arasındadır. Ülkemize endemik büyük esmer (Maniola megala) alanda yaşayan koruma öncelikli kelebek türüdür.
Alan Kullanımı: Deltadaki ana geçim kaynağı tarım faaliyetleridir. Ovada başlıca tarım ürünü pamuktur. Alanın ortasından geniş bir karayolu geçer. Gebekirse Gölü’nde ticari balıkçılık yapılır. Nehrin denize döküldüğü yerde yavru balık toplanır. İZSU Ege Bölgesi’nin yıllık su ihtiyacının bir kısmını bu nehirden sağlamaktadır. Ayrıca sulama çalışmaları için nehre dört adet baraj yapılması planlanmaktadır.
Tehditler: Yakınında bulunan turizm merkezleri nedeniyle alan üzerindeki tehditlerin başında, özellikle kıyı kesimlerdeki yoğun yapılaşma baskısı gelir. Deltanın güneyindeki kıyı çayırları üzerine golf sahası yapımı planlanmaktadır. Bölgede yasadışı avcılık yapılmaktadır. Küçük Menderes Havzası’nda bulunan ilçe ve beldelerde faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarının kimyasal atıkları ve bu yerlerdeki evsel attıkların hiçbir arıtma işlemine tabi tutulmadan Küçük Menderes nehrine boşaltılması nedeniyle aşırı derecede kirlenmeden dolayı biyolojik çeşitlilik zarar görmektedir.
Koruma Çalışmaları: Fransa-Türkiye çevre alanında ikili işbirliği çerçevesinde, Fransa’da yerleşik Uluslararası Su Ofisi’nin katkılarıyla “Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Kuzey Ege Nehir Havzaları Entegre Yönetimi Projesi” Kasım 1997 tarihinde başlatılmıştır. Projenin amacı; tanımlanan bölgede su kaynaklarının entegre yönetimini sağlayabilecek bir model oluşturmaktı. Proje mastır plan, fizibilite ve yatırımlar olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Proje sonucunda kısa dönem için Küçük Menderes Nehir Havzası’nı da içeren 24 adet eylem programı belirlenmiştir. Bölgede Ege Doğa ve EKGT düzenli olarak kış ortası su kuşu sayımları yapmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Doğa Koruma Daire Başkanlığı;Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi; İzmir Büyükşehir Belediyesi; Selçuk Belediyesi; Selçuk Kaymakamlığı; Doğa Derneği; Ege Doğa Derneği; Ege Üniversitesi Kuş Gözlem Topluluğu (EKGT).
H. Çağlar İnce, Burcu Parmak