OBK010-Yenice Ormanları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 135795 ha Yükseklik : 100 m – 1999 m
Boylam : 32,42ºD İl(ler) : Karabük, Bartın, Bolu
Enlem : 41,16ºK İlçe(ler) : Yenice, Karabük merkez, Eskipazar, Safranbolu, Bartın merkez, Ulus, Mengen
Koruma Statüleri : Tabiatı koruma alanı
Alanın Tanımı: Yenice Ormanları, Bolu Dağları’nın kuzeybatısında İncedere, Şimşirdere, Çitdere su toplama havzaları ve Safranbolu ilçesinin batısında kalan yer alan ormanları içerir. ÖDA, yüz metreden başlayarak yaklaşık 2000 metreye kadar yükselen engebeli bir topografyaya sahiptir. Bu engebeli topografya, yerleşim yerlerinin genişlemesine engel olarak Yenice Ormanları’nın bakir ve biyolojik çeşitlilik açısından zengin bir alan olarak kalmasını sağlamıştır. Alanda Yenice Nehri’nin ve onun büyük kollarının çevresindeki alçak arazilerde birkaç köy dışında yerleşim alanı yoktur.
Türkiye’nin en bakir ve kesintisiz ormanlarından biri olan Yenice Ormanları, anıt niteliğindeki ağaçları, doğal yaşlı ormanları, derin vadileri, akarsu ekosistemleri ve barındırdığı yaban hayatı çeşitliliğiyle Türkiye’nin en iyi korunmuş ÖDA’larından biridir.
Habitatlar: ÖDA; İncedere, Şimşirdere ve Çitdere su toplama havzaları içindeki yamaçlarda geniş alanlar kaplayan el değmemiş, geniş ve iğne yapraklı karışık doğal yaşlı ormanları barındırır. 1000-1200 metre yükseklikte doğu kayınının (Fagus orientalis) baskın olduğu geniş yapraklı ormanlar hakimdir. Doğu kayını saf ve karışık ormanlar oluşturur. Özellikle Çitdere civarında, Istranca meşesi (Quercus hartwissiana), Kavaklı civarında ise porsuk (Taxus baccata) ve Türk fındığı (Corylus colurna) anıt ağaç toplulukları oluşturur.
1200 metre yükseklikten sonra ise Uludağ göknarı (Abies nordmanniana ssp. bornmüelleriana) ve sarıçam (Pinus sylvestris) gibi iğne yapraklı ağaçlar baskın hale gelir ve 1400 metrenin üzerinde saf ormanlar oluşturur. Keltepe zirvesinde, açık kireçtaşlı alanlarda bazı alpin kuşak bitkilerini görmek mümkündür.
Yenice Nehri’nin güneyindeki kesimlerde ise nemli çalı türleri görülür. İncedere ve Şimşirdere’nin Filyos Çayı’na karıştıkları aşağı kesimlerde denizin etkisiyle sandal (Arbutus andrachne), beyaz çiçekli laden (Cistus salviifolius), funda (Erica arborea), katran ardıcı (Juniperus oxycedrus), akçakesme (Phillyrea latifolia) ve menengiç (Pistacia terebinthus) gibi Akdeniz bitkilerini içeren yalancı maki elemanları görülür.
Türler: Bitkiler açısından önemli olan ÖDA nesli tehlike altında ve endemik 9 bitki taksonuna ev sahipliği yapar. Bunlardan Onosma bozakmanii dünyada sadece burada yaşar.
Çok katmanlı özelliğe sahip yaşlı ormanlar farklı kuş türlerine yaşam olanağı sağlar. Alan, aksırtlı ağaçkakan (Dendrocopus leucotos), ortanca ağaçkakan (Dendrocopus medius), alaca sinekkapan (Ficedula semitorquata), orman toygarı (Lullula arborea), küçük yeşil ağaçkakan (Picus canus) ve çizgili ötleğen (Sylvia nisoria) gibi ılıman kuşak orman biyomu türlerin büyük popülasyonlarına ev sahipliği yapar. Alanda ayrıca gökdoğan (Falco peregrinus) üremektedir.
Yenice Ormanları; bütünlüğü bozulmamış geniş orman yapısı, çeşitli yaşam alanları, engebeli arazi yapısı ve derin vadileriyle, aynı zamanda yaban hayatı ve memeliler için de önemli bir alandır. Vaşak (Lynx lynx) bölgede yaşayan önemli memeli türlerinden biridir. Özellikle Yenice Mağarası bölgesel ölçekte nesli tehlike altında olan nalburunlu yarasa (Rhinolophus blasii) türü dâhil birçok yarasa türüne ev sahipliği yapar.
Kelebekler açısından önem taşıyan alan, nesli küresel olarak tehlike altındaki olan apollo (Parnassius apollo) ve bölgesel ölçekte tehlike altındaki çok gözlü Eros mavisi (Polyommatus eroides) ile orman güzel esmeri (Erebia medusa) adlı türlere ev sahipliği yapar.
Alan Kullanımı: Bölgedeki temel geçim kaynakları madencilik, ormancılık ve arıcılıktır. Buradaki köylülerin en önemli geçim kaynağı kesme, sürütme ve nakliye işlemlerini yürüttükleri ormancılık faaliyetleridir. Bölgedeki tarım ve hayvancılık faaliyetleri sadece hane ihtiyacını sağlamaya yöneliktir. Alandaki insan nüfusu giderek azalmaktadır. Öte yandan, son yıllarda alandaki günübirlik turizm faaliyetlerinde artış gözlenmektedir.
Tehditler: Yakın tarihe kadar bölgedeki ormanlarda üretim sırasında sürdürülebilir olmayan yapılmışsa da son zamanlarda yapılan düzenlemelerle bu tehdit en aza düşürülmüştür. Yaban hayatına yönelik tehditlerin başında kış aylarında yapılan kaçak avcılık gelmektedir.
Koruma Çalışmaları: ÖDA sınırları içerisinde yer alan koruma alanlarından Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı ve Çitdere Tabiatı Koruma Alanı’nın toplam yüzölçümü 2071,5 hektardır. Alanda ayrıca
Karabük-Büyükdüz Araştırma Ormanı ve Yaylacık Araştırma Ormanı bulunur.
Bölgedeki ormanların sürdürülebilir yönetimi için son yirmi yıl içinde Orman Genel Müdürlüğü’nce Türk-Alman Ormancılık Projesi ve FRIS (Türkiye’de Orman Amenajman Planlama ve Kaynak Bilgi Sistemlerinin Geliştirilmesi) Projesi yürütülmüştür. 2005 yılından itibaren WWF-Türkiye, Dünya’ya Armağanlar Projesi kapsamında, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile işbirliği içerisinde alanın geniş bir koruma alanı olması için çalışmalar yürütmektedir.
Yerel İlgi Sahipleri:Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü; Karabük İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Bolu Orman Bölge Müdürlüğü; Yenice Orman İşletme Müdürlüğü; İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü; Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü; Yenice Kaymakamlığı; Yenice Belediyesi; WWF-Türkiye.
Kiraz Erciyas, Yıldıray Lise