DOG020-Ardahan Ormanı-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 24144 ha Yükseklik : 1650 m – 2640 m
Boylam : 42,78ºD İl(ler) : Ardahan
Enlem : 41,16ºK İlçe(ler) : Hanak, Çıldır
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: Ardahan il merkezinin beş kilometre kuzeydoğusundan başlayan Ardahan Ormanları, Kura Vadisi’nin etrafındaki parçalanmış dört küçük sarıçam ormanından ve bu ormanları çevreleyen çayırlardan oluşur. Alanın içinden Kura Nehri geçer ve kuzeybatıda Yalnızçam Dağları ile sınırlanır. Sarıkamış ile birlikte ülkemizde kara ikliminde yüksek irtifada bulunan tek sarıçam ormanı buradadır.
Habitatlar: Ardahan Ormanları, geçtiğimiz yüzyılda savaş, mera açma, yakacak için kesme ve aşırı otlatma yüzünden neredeyse tamamen yok olmuştur. Dört parça halinde bulunan sarıçam ormanlarının çevresinde geniş sulak dağ çayırları ve ufak göller bulunur. Kura Vadisi’ni saran yamaçlarda sarıçam yerini titrek kavak, huş ve meşe topluluklarına bırakır.
Daha alçaktaki düzlükler, Kura’yı besleyen derelerin bahar taşkınları ve uzun yaz yağmurlarıyla subasar çayırlar ve sazlıklara dönüşür. Yayılım alanı giderek genişleyen kavak, huş ve meşe toplulukları orman geçiş kuşağında yer alır ve orman arası boşlukları doldurur. Ormanlık alanların aralarındaki geniş alanlar dağ çayırlarıyla kaplıdır.
Türler: Geniş bir platoda bulunan Ardahan ormanları, çok sayıda kuş ve memeli için yuvalama ve barınma alanıdır. Göçmen kuşlar için özellikle mart ortasından itibaren ve eylül başından sonra önemli bir geçiş ve beslenme alanıdır.
ÖDA, nesli tehlike altındaki Delphinium iris adlı bitkinin dünyadaki tek yayılış alanıdır.
Alanın bölgesel ölçekte ÖDA kriterlerini sağlamasına neden olan kuş türleri; kara akbaba (Aegypius monachus), küçük orman kartalı (Aquila pomarina), saz delicesi (Circus aeruginosus), turna (Grus grus), küçük kartal (Hieraaetus pennatus), orman toygarıdır (Lullula arborea).
ÖDA, uzuntırnaklı köstebek faresinin (Prometheomys schaposchnikowi) Aşağı Kafkaslar popülasyonunun önemli dağılış alanlarından biridir.
Ardahan ormanlarındaki önemli kelebek türleri arasında büyük korubeni (Glaucopsyche arion), esmer korubeni (Glaucopsyche nausithous), güzel amannisa (Melitaea aurelia) ve beşparmakotu zıpzıpı (Pyrgus cirsii) yer alır.
Alan Kullanımı: Mevsimlik ot kesimi, hayvancılık ve kuru tarım bölgedeki insan faaliyetlerinin başında gelir. Alanda küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık yapılır. Orman açıklarında bal üretimi de yapılmaktadır.
Tehditler: Devlet Su İşleri’nin 2002’de onayladığı Kura Projesi’nin amacı Kura Nehri’ne ve kollarına toplam dokuz adet baraj ve dört regülatör yapılmasıyla Ardahan, Hanak ve Göle ovalarına sulama sistemi getirmektir. Bu kapsamda ÖDA sınırları içinde yer alan Köroğlu Barajı’nın yapımı planlanmaktadır. Projenin bölgedeki yaban hayatını etkilemeyecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.
Plansız ve orman içinde yapılan otlatma, toprak erozyonu, az da olsa kaçak ağaç kesimi, Kura Nehri’ne akan Ardahan kanalizasyonu ÖDA üzerindeki diğer önemli tehditlerdir. Alanda yasadışı avcılık da devam etmektedir.
Koruma Çalışmaları: BTC Çevresel Yatırımı Programı kapsamında Türkiye Ormancılık Kooperatifleri Merkez Birliği’nin (OR – KOP) alt yüklenicileri Ortadoğu Ormancılık Proje, Etüd ve Müh. Tic. A.Ş. (ODOPEM) ve Karadeniz Teknik Üniversitesi tarafından Ardahan – Yalnızçam Ormanlarının Paydaşlarının Katılımıyla Ekosistem Tabanlı Planlanması ve Yönetimi Projesi yürütülmektedir. BTC Çevresel Yatırımı Programı kapsamında Aşağı Kafkas Ormanları Boşluk Analizi Projesi TEMA ve ODTÜ tarafından Çevre ve Orman Bakanlığı işbirliği ile yürütülmektedir.
Ar-De Danışmanlık Şirketi, 2006 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı desteğiyle bir belgesel film çekmektedir.
Yerel İlgi Sahipleri
Ardahan Valiliği; Ardahan Belediyesi; Ardahan İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; BTC Çevre Yatırımı Programı.
Damla Akyıldız, Duygun Baştanlar, Alkım Ün