AKD005-Baba Dağı-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 54940 ha Yükseklik : 0 m – 1969 m
Boylam : 29,17ºD İl(ler) : Muğla
Enlem : 36,50ºK İlçe(ler) : Fethiye
Koruma Statüleri : Özel çevre koruma bölgesi, doğal sit alanı, tabiat parkı
Alanın Tanımı: Baba Dağı, Akdeniz Bölgesi’nin güneybatı kesiminde, Muğla ili Fethiye ilçesinde yer almaktadır. Fethiye ilçe merkezi ile Patara kumsalı arasında kuzey güney doğrultusunda uzanan bir dağ silsilesidir. Güneyinde Eşen Çayı, batısında ise Akdeniz ile çevrelenmiştir. Alanın zirvesini oluşturan Baba Dağı, deniz kıyısından yaklaşık 7 kilometre içeridedir ve Ölüdeniz kumsalının hemen arkasında yükselir. Dağın büyük bölümü tarıma elverişli olmayan taşlık ve kayalıklarla kaplıdır. Alan, ülkemizdeki önemli turizm merkezlerinden biridir.
Habitatlar: ÖDA; deniz seviyesinde kumsallar ve kayalık kıyılarla başlayarak yükseldikçe maki ve öncü maki toplulukları, kuru tarım alanları, kızılçam (Pinus brutia) ve 1200 – 1600 metrelerde sedir (Cedrus libani) ormanları, subalpin kuşakta ardıç (Juniperus) ve akçaağaç (Acer undulatum) toplulukları ile daha yükseklerde sarp kayalıklar ve taşlık yamaçlardan oluşur.
Türler: ÖDA, bitki türleri açısından zengin bir alandır. Alanda 34 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Bölgedeki diğer dağlardan ayrı kalmış olması nedeniyle alanda birçok endemik bitki bulunmaktadır. Bu bitkilerden üç tanesinin dünya üzerinde bilinen dağılımı Baba Dağı ile sınırlıdır. Bu türler, Asyneuma babadaghensis, Campanula koyuncui ve bir akçaağaç türü olan Acer undulatum‘dur.
Aynı zamanda alandaki kayalıklarda kaya kartalı (Aquila chrysaetos) ve puhu (Bubo bubo) üremektedir.
Alandaki kıyıların tümü, nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Akdeniz foku (Monachus monachus) için son derece önemli yaşam alanlarıdır.
Alanda bulunan Lyciasalamandra luschani, nesli küresel ölçekte tehlike altında olan dar çift yaşamlı türüdür.
Sürüngenler için önemli bir yaşam alanı olan ÖDA’da, nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Montivipera xanthina engerek türü ile Akdeniz biyomuna özgü ve dar yayılışlı olan Ophiomorus punctatissimus yaşamaktadır.
Osmanlı ateşi (Lycaena otomana) ve karagözlü mavi kelebek (Glaucopsyche alexis) alanda barınan önemli kelebek türleridir.
Akdeniz biyomuna özgü ve dar yayılışlı Ceriagrion georgifreyi isimli kızböceği türü de alanda yaşamaktadır.
Alan Kullanımı: Alanda yoğun olarak turizm, az miktarda ormancılık, tarım, hayvancılık ve balıkçılık faaliyetleri gerçekleştirilir. Turistik bir bölgede bulunması nedeniyle deniz kıyısına yakın eteklerinde çeşitli tatil köyleri ve yerleşim alanları Ölüdeniz, Ovacık ve Hisarönü taraflarında yoğunlaşmaktadır. Topografyası itibarıyla yamaç paraşütü sporuna elverişli olması nedeniyle yoğun yerli ve yabancı sporcu ve turist akını vardır. Babadağ Mesire Yeri Muğla İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından 2004 Yılında 380 hektarlık genel alan üzerinde tesis edilmiştir. Babadağ Mesire Yeri İşletmeciliği, Orman Bölge Müdürlüğü kontrol ve denetiminde özel şirket tarafından yapılmaktadır. Tarımı yapılan bitkiler daha çok tahıllardır. Bunun yanında su kenarlarında çok yaygın olmamakla birlikte meyve ağaçları bulunur.
Tehditler: ÖDA içindeki en önemli tehditlerin başında turizm faaliyetleri için özel çevre koruma bölgesi sınırı dışında olup da birinci derece sit alanı olan ve bütünüyle doğallığını korumuş alanların sit derecelerini düşürme baskısı gelmektedir. Yine turizm nedeniyle, alanda gerçekleşen yoğun yapılaşma ve yerleşim birimlerinin genişlemesi alanı tehdit eden faktörlerden biridir. Özellikle Ölüdeniz çevresindeki makilikler yapılaşma tehdidi altındadır.
Ayrıca alanda el değmemiş koylara hiçbir ÇED’e tabi olmadan stabilize yol açma baskısı mevcuttur. Bu, hem yol açılırken kesilen ağaçlardan dolayı orman ekosisteminin zarar görmesi hem de ulaşılmayan koylardaki canlı yaşamın bir anda insan baskısına maruz kalması ile sonuçlanacaktır.
Bunun yanında, alanda yasadışı soğanlı bitki ticareti yapılmaktadır ve Kelebekler Vadisi’ndeki tatlı suya köylerin kanalizasyonu karışmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Birinci derece doğal sit alanı olan Gemile Koyu’nda başlayan bir otel inşası, Kültür Bakanlığı’nın açtığı dava ve Sualtı Araştırmaları Derneği Akdeniz Foku Araştırma Grubu’nun (SAD-AFAG) hazırladığı raporlar ile durdurulmuştur.
ÖDA, Akdeniz foku ve yaşam alanları bakımından SAD-AFAG’ın 1988’den bu yana çalıştığı ve takip ettiği öncelikli alanların başında gelmektedir. Aynı dernek 1998’de Ulusal Fok Komitesi bünyesinde Çevre Bakanlığı ile yaptığı çalışmalarda, ÖDA kıyılarının tamamını Türkiye’de tespit ettiği önemli fok alanları arasına almıştır. Dalış firmalarının rehber dalgıçlar ile dalgıç turistleri fok mağaralarına sokmamaları ile deniz çevresi mevzuatı ve nadir canlılar hakkında genel bilinçlenme amacıyla SAD-AFAG, Sualtı Federasyonu ile işbirliği içinde eğitim çalışmalarında bulunmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı; Özel Çevre Koruma Kurumu Köyceğiz Bölge Müdürlüğü; Muğla Valiliği; Muğla İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü; Fethiye Kaymakamlığı; Fethiye Belediyesi; Fethiye İlçe Jandarma Komutanlığı; SAD-AFAG.
Cem Orkun Kıraç, S. Tuğrul Körüklü