AKD013-Çığlıkara Ormanları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 49536 ha Yükseklik : 360 m – 2465 m
Boylam : 29,81ºD İl(ler) : Antalya
Enlem : 36,50ºK İlçe(ler) : Elmalı, Finike, Kaş
Koruma Statüleri : Tabiatı koruma alanı, yaban hayatı geliştirme sahası
Alanın Tanımı: Antalya’nın Elmalı ilçe merkezinin yaklaşık 16 kilometre güneyinde, Bey Dağları’nın batısında yer alan dağ silsilesini çevreleyen ormanlardır. Alan, kireçtaşı kayalıklarından oluşmuş Dokuzgöl (Susuz) Dağları’nı ve Avlan Gölü’nü içine alır. Alanın kuzeyinde Akçay Deresi’ni çevreleyen Elmalı Ovası bulunur. Batı sınırını Elmalı-Kaş karayolu, doğu sınırını ise Karasu Çayı oluşturur. Daha önceki yıllarda kurutulan Avlan Gölü, Elmalı İlçesi halkının istekleri sonucunda geçtiğimiz yıllarda restore edilmiştir. Alan, içerdiği sedir (Cedrus libani) ormanları, anıt ağaçları ve zengin yaban hayatı bakımından ülkemizin nadir alanlarından birisidir.
Habitatlar: ÖDA; tarım alanları, maki ve öncü maki toplulukları, nehir kıyısı bitki toplulukları, kermes meşesi (Quercus coccifera) toplulukları, kızılçam (Pinus brutia) ve sedir ormanları, karışık iğne yapraklı ormanlar, boylu ardıç (Juniperus excelsa) ve kokulu ardıç (J. foetidissima) topluluklarından, sarp kayalık bitki örtüsü, küçük dağ gölleri ve yüksek dağ çayırlarından oluşur.
Dünyanın en iyi korunmuş saf sedir ormanını içeren bölgede 2000–2500 yaşlarında dev sedir ağaçları bulunmaktadır. Sedir ile birlikte koruma altında olan yaşlı kokulu ardıçlar da alanın ikinci önemli ağaç türüdür. Bölge içerisinde zengin orman içi çayırlar, kayalık alanlar, dere yatakları vardır. Baharda eriyen kar suları Akdeniz’e özgü yüksek dağ çayırlarında birikerek küçük göller oluşturur ve yaz sonuna kadar bu çayırların yeşil kalmasını sağlar. Orman sınırının üstünde de çayırlık ve kayalık alanlar bulunur.
Türler: ÖDA barındırdığı endemik türler açısından oldukça zengin ve önemlidir. Alanda 41 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Aristolochia rechingeriana, Fritillaria kittaniae, Nepeta conferta ve Scabiosa paucidentata bitki türleri dünyada sadece bu alanda bulunur. Bölgeye endemik olup nispeten daha geniş dağılışa sahip bitkiler arasında Campanula yaltirikii, Centaurea lycia, Cephalaria elmaliensis, Crocus baytopiorum, Lamium lycium ve Potentilla nerimaniae türleri yer alır.
Alanda üreyen önemli kuş türlerinin başında şah kartal (Aquila heliaca), küçük kartal (Hieraaetus pennatus), ve Anadolu sıvacısı (Sitta krueperi) yer alır. Bir zamanlar sukuşları için önemli bir sulakalan olan Avlan Gölü’nün önümüzdeki yıllarda tekrar aynı önemini kazanması beklenmektedir.
Ülkemize endemik önemli bir memeli türü olan yünlü (kaya) uyuru (Dryomys laniger) bu alanın kayalık bölgelerinde bulunur. ÖDA böcekçil bir memeli türü olan Toros kaya sivriburunlufaresinin de (Crocidura arispa) ülkemizdeki iki yaşam yerinden biridir. Kar faresi (Chionomys nivalis) ve küçük kazıcı fare (Microtus subterraneus) alanda görülen diğer memeli türleri arasındadır.
Vipera anatolica yılan türü Çığlıkara Ormanları’na endemik türlerden biridir.
Alanda ülkemize endemik iç su balıklarından Scardinius elmaliensis ve Pseudophoxinus fahirae yaşamaktadır.
Kelebekler açısından da oldukça zengin olan Çığlıkara Ormanları’nda Koçak’ın esmer perisi (Hyponephele kocaki) ve Sertavul çokgözlüsü (Polyommatus sertavulensis) kelebek türleri yaşamaktadır.
Alan Kullanımı: Alanda tarım, arıcılık ve kısıtlı bölgelerde küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Tarım olarak meyvecilik tercih edilmektedir.
Tehditler: Arı yetiştiricileri yaz ortalarından kış başına kadar orman içi çayırları kullanmakta ve atıklarını (zirai ilaç, katı atık vs) alanda bırakmaktadır.
Bunun yanı sıra orman sınırı üstündeki çayırlıklarda otlatma yapıldığından buradaki endemik bitki türleri zarar görmektedir.
Bölgeye gelen sınırlı sayıdaki avcılar büyük memeli türlerini avlamaktadır. Özellikle geceleri projektörle yapılan avlar, türler üzerinde yoğun baskı oluşmaktadır.
Alanda çam kese böceği sedir ağaçlarına zarar vermektedir. Bunun için Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından araştırma ve mücadele çalışmaları devam etmektedir.
Koruma Çalışmaları: Alan; tabiatı koruma alanı ve yaban hayatı geliştirme sahası olarak koruma altındadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Antalya Valiliği; Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Antalya Orman Bölge Müdürlüğü; Elmalı Kaymakamlığı; Finike Kaymakamlığı; Kaş Kaymakamlığı; Elmalı Belediyesi; Finike Belediyesi; Kaş Belediyesi.
Ebru Diker, Halim Diker