DOG050-Dönemeç Deltası ve Edremit Sazlıkları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 9334 ha Yükseklik : 1650 m – 1800 m
Boylam : 43,19ºD İl(ler) : Van
Enlem : 38,35ºK İlçe(ler) : Edremit, Gevaş
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: Van Gölü’nün güneydoğu kıyısında yer alan ÖDA, kuzeyde Van merkez ilçe, güneyde ise Gevaş ile sınırlıdır. Alan iki ana kısımdan oluşur. Kuzeydeki Edremit Sazlıkları Dönemeç Çayı’nın bir kolu ile küçük derelerin oluşturduğu sığ dalyanı ve sazlık alanları içerir. Güneydeki Dönemeç Deltası ise Güzelsu Çayı’nın Van Gölü’ne döküldüğü yerde oluşan sulakalan sistemidir.
Habitatlar: Dönemeç Deltası yer yer sazlıklar, kamışlıklar ve kumullarla kaplıdır. Sulakalanın etrafını çevreleyen bölgede tuzcul bozkırlar, meralar, meyve bahçeleri ve tarım alanları bulunur. Edremit Sazlıkları bölümü sığ bir dalyan ve az miktarda kalan sazlıklardan oluşur.
Türler: ÖDA, inci kefalinin (Alburnus tarichi) derelerin iç kesimlerine göç ederken kullandığı önemli bir giriş noktasıdır. Van Gölü’ne akan dereler aynı zamanda Capoeta kosswigi adlı dar yayılışlı balık türü için de önemlidir.
Nesli küresel ölçekte tehdit altındaki dikkuyruk (Oxyura leucocephala) alanda önemli sayılarda üremektedir. Son gözlemler bölgede az sayıda Hazar sumrusunun (Sterna caspia) ürediğini göstermiştir.
ÖDA ayrıca Coenagrion ornatum adlı kızböceği türüne ev sahipliği yapar.
Alan Kullanımı: Dönemeç bölgesinde genel olarak sulu ve kuru tarım ile meyvecilik yapılmaktadır. Bölgedeki diğer geçim kaynakları büyük ve küçükbaş hayvancılık ile balıkçılıktır. Sazlıkların çevresindeki bazı köylerde ticari amaçlı saz kesimi yapılmaktadır. Van Gölü su seviyesinin yükselmesi sonucunda son yıllarda deltanın bir kısmı sular altında kalmıştır.
Tehditler: Van merkeze yakın yerlerde konut inşaatları son yıllarda artmıştır. Dönemeç Deltası civarı çeşitli kanallarla kurutularak tarıma uygun hale getirilmeye çalışılmaktadır. Öte yandan, Edremit kıyıları büyük ölçüde doldurulmuş ve doğal halini kaybetmiştir.
Dönemeç Deltası’nda yoğun hayvancılık kuş türlerini ve bitki örtüsünü olumsuz etkilemektedir. Koruma çalışmalarına rağmen üreme döneminde inci kefali kaçak olarak avlanmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Doğa Gözcüleri Derneği’nin başarılı girişimleri sonucunda inci kefali göç döneminde Van İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Tarım İl Müdürlüğü ve İl Jandarma Komutanlığı tarafından etkin koruma çalışmaları yürütülmektedir.
Sulakalanda Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü uzmanlarınca düzenli olarak kış ortası su kuşu sayımları ve kuş gözlemleri yapılmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Van İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Van Tarım İl Müdürlüğü; İl Jandarma Komutanlığı; Edremit Kaymakamlığı; Gevaş Kaymakamlığı; Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü; Yüzüncü Yıl Üniversitesi Kuş Gözlem Topluluğu; Doğa Gözcüleri Derneği.
Yıldıray Lise