ORT028-Ereğli Ovası-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Restorasyon Aşaması
Alanın Değişimi : Gerileme (-3)
Yüzölçümü : 137020 ha Yükseklik : 1000 m – 1430 m
Boylam : 34,11ºD İl(ler) : Konya, Niğde, Karaman
Enlem : 37,69ºK İlçe(ler) : Bor, Karapınar, Ereğli, Ayrancı
Koruma Statüleri : Tabiatı koruma alanı, doğal sit alanı
Alanın Tanımı: İç Anadolu’nun güneydoğusunda, Bolkar Dağları’nın kuzeyinde yer alan geniş bir ovadır. Alanda, sığ bataklıklar, sazlıklar, tatlı su gölleri ve büyük kısmı tuzlu olmak üzere geniş ova bozkırları bulunur. ÖDA’nın batısındaki Akgöl 1990’ların ikinci yarısından bu yana büyük ölçüde kurumuştur. Doğuya doğru özellikle Zengen bölgesinde nadir bitkiler açısından zengin, geniş ve el değmemiş ova bozkırları uzanır. Ova içinde bir zamanlar Orta Anadolu’nun en büyük sazlıkları bulunurken, günümüzde Devlet Su İşleri’nin (DSİ) yapmış olduğu barajlar ve yasadışı yeraltısuyu kullanımı nedeniyle bu alanlar neredeyse tamamen yok olmuştur.
Habitatlar: ÖDA’nın sulak alan bölgesi; göller, sazlık ve bataklık alanlardan oluşmaktadır. Geri kalan bölge ise tuzcul ova bozkırları ve yavşan düzlüklerinden oluşur.
Türler: Alandaki bozkırlar birçok nesli tehlikede olan ve dar yayılışlı endemik bitki türünü barındırır. Chrysocamela elliptica içlerinde en nadir ve hassas durumda olanıdır.
ÖDA yıllarca yerli ve yabancı kuş gözlemcilerin ve araştırmacıların ilgi odağı olmuş ve bu nedenle sulak alan ekosistemine ilişkin birçok kuş verisi toplanmıştır. Alanda hala ürediği bilinen kuşların başında küçük kerkenez (Falco naumanni), dikkuyruk (Oxyura leucocephala), uzunbacak (Himantopus himantopus) ve başka birçok su kuşu bulunmaktadır. Bunun yanında alanda pek çok kuşun nesli tükenmiştir veya sayıca büyük azalmalar göstermiştir.
Ereğli Sazlıkları kuşların yanı sıra içsu balıkları açısından da önemlidir ve beş balık türü için ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Tek nokta endemiği olan Barbatula eregliensis balık türünün dünya dağılımı Ereğli Sazlıkları’yla sınırlıdır. Kuruma nedeniyle türün alanda tamamen tükendiği sanılmaktadır. Tür hakkında detaylı araştırma çalışmaları yapılmalıdır.
Alan Kullanımı: ÖDA’da yoğun olarak hayvancılık yapılır. Sazlık alanlarda büyükbaş, diğer alanlarda ise küçükbaş hayvancılık ana geçim kaynağıdır. Alanda kuru tarım faaliyetleri de kısmi olarak gerçekleştirilmektedir. ÖDA’nın hemen dışındaki alanlarda meyvecilik başta olmak üzere yoğun olarak sulu tarım yapılmaktadır. Gölde bir zamanlar yoğun olarak yapılan sazcılık günümüzde az miktarda devam etmektedir.
Tehditler: Geçmiş dönemde alanı besleyen akarsular üzerine kurulan barajlar ve yeraltı sularının aşırı kullanımı nedeniyle alanda ciddi bir kuruma meydana gelmiştir. Bir zamanlar ülkemizin en geniş ve verimli sazlıklarından biri olan Ereğli Sazlıkları’nın büyük kısmı yok olmuştur.
Tarım için yeterli su bulunmamasına rağmen bozkırların sürülerek tarıma açılması alanı tehdit eden bir başka unsurdur. Evsel ve sanayi atıkları sazlıkların kirlenmesine neden olmakla birlikte alanın tek yüzey su kaynağıdır.
Aşırı otlatma alandaki bitki türleri için önemli bir tehdittir ve yeraltı sularının da azalmasıyla birlikte bölgede rüzgar erozyonu oluşmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Ereğli Sazlık ve Çevresini Koruma ve Güzelleştirme Derneği, Kuş Araştırmaları Derneği ile birlikte Birleşmiş Milletler Küresel Çevre Fonu Küçük Destek Programı kapsamında alanda çalışmalar gerçekleştirmiştir. Alanda kuş araştırmaları ve suyun kullanımıyla ilgili bilinçlendirme çalışmaları yapılmıştır.
Ereğli’deki Doğa Derneği üyeleri sazlık alanda düzenli olarak kuş sayımı yapmakta ve alanın restorasyonu için diğer taraflarla birlikte çalışmaktadır.
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen GEF II projesi kapsamında Ereğli Sazlıkları yaygınlaştırma alanlarından biri olarak belirlenmiştir.
Yerel İlgi Sahipleri: Konya Valiliği; Karaman Valiliği; Niğde Valiliği; Konya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Karaman İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Niğde İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Ereğli Sazlık ve Çevresini Koruma ve Güzelleştirme Derneği; Kuş Araştırmaları Derneği; Doğa Derneği Ereğli üyeleri (Nihal Süllü ve Ömer Süllü).
Bahtiyar Kurt