AKD051-Göksu Deltası-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 21752 ha Yükseklik : 0 m – 90 m
Boylam : 33,99ºD İl(ler) : Mersin
Enlem : 36,33ºK İlçe(ler) : Silifke
Koruma Statüleri : Özel çevre koruma bölgesi, Ramsar alanı, doğal sit alanı
Alanın Tanımı: ÖDA, Göksu Nehri’nin Akdeniz’e döküldüğü yerde oluşmuş bir sulak alandır. Taşeli Platosu’ndan doğan ve Geyik Dağları’ndan gelen sularla beslenen Göksu Nehri’nin taşıdığı sedimentler sonucu oluşmuştur. Göksu Nehri’nin denize döküldüğü yerin batısında irili ufaklı dört göl (Paradeniz Dalyanı, Akgöl, Kuğu, Arapalanı) bulunur. Akdeniz kıyılarındaki en önemli ve nispeten az bozulmuş sulakalanlardan biridir. Kuş türleri açısından son derece zengin olan alan, yerli ve yabancı kuş gözlemcilerinin uğrak yeridir.
Habitatlar: Delta; tarım arazileri, göller ve sazlık alanlar, tuzcul sulak alanlar, kumsallar, kumullar ve yerleşim merkezlerinden oluşur. Alanda iki büyük göl bulunur. Bunlar denizle irtibatlı ve kum seddiyle denizden ayrılan Paradeniz Dalyanı ve daha çok tatlı su gölü karakteri taşıyan Akgöl’dür. Deltada ayrıca Akgöl ve Paradeniz arasında yer alan Kuğu Gölü ve Paradeniz’in doğusunda bulunan çok tuzlu Arapalanı Gölü vardır. Göllerin tuzluluk oranı gelgite bağlı olarak değişir. Deltanın uç kısmında İncekum Burnu olarak bilinen ince kumlu bir bölge bulunur. Göksu Nehri günümüzdeki yatağına yerleştirildikten sonra bu kumul alanın ucu aşınmaya başlamıştır.
Türler: Göksu Deltası birçok tür grubu için önemli bir sulak alandır. Deltada 12 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Ülkemize endemik ve çoğunluğu kumul bitki örtüsüne ait türler arasında Aristolochia krausei, Bellevalia modesta, Beta adanensis, Beta trojana, Bromus psammophilus ve Stachys pseudopinardii yer alır.
Alan su kuşları için üreme ve kışlama dönemlerinde önem taşır. Alanda üreyen kuş türleri arasında pasbaş patka (Aythya nyroca), akça cılıbıt (Charadrius alexandrinus), İzmir yalıçapkını (Halcyon smyrnensis), yaz ördeği (Marmonetta angustirostris) ve saz horozu (Porphyrio porphyrio caspius) bulunur. Deltada kışlayan önemli türlerin başında boz kaz (Anser anser), büyük orman kartalı (Aquila clanga), şah kartal (Aquila heliaca), kır baykuşu (Asio flammeus), Sibirya kazı (Branta ruficollis), küçük kuğu (Cygnus columbianus), turna (Grus grus), tepeli pelikan (Pelecanus crispus), küçük karabatak (Phalacorcorax pygmeus) ve flamingo (Phoenicopterus roseus) gelir.
Akdeniz foku (Monachus monachus) ÖDA kıyılarını beslenme amaçlı olarak kullanır.
Göksu Deltası’ndaki ince kumul alan deniz kaplumbağası (Caretta caretta) ve yeşil deniz kaplumbağasının (Chelonia mydas) Akdeniz’de ürediği önemli alanlardan biridir.
Delta, kara gözlü mavi kelebek (Glaucopsyche alexis), Akdeniz melikesi (Melanargia titea), Himalaya mavi kelebeği (Pseudophilotes vicrama) ve karamavi (Scolitantides orion) kelebek türleri için de önemli bir alandır.
Kızböceği türlerinden Akdeniz biyomuna özgü ve dar yayılışlı bir tür olan Ceriagrion georgifreyi ile nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Brachythemis fuscopalliata ve Onychogomphus assimilis alanda yaşamaktadır.
Alan Kullanımı: Tarım, hayvancılık, balıkçılık ve az miktarda turizm faaliyetleri yapılır. Deltada en önemli alan kullanımını tarım faaliyetleri oluşturur. Hem kuru hem sulu tarım yapılır. Kıyı ve tepelik alanlar arasında kalan bölgelerde zeytincilik ve bağcılık yapılır.
Geçmiş yıllarda büyük öneme sahip olan hayvancılık, günümüzde otlakların tarım ve yerleşim alanlarına dönüştürülmesi sonucunda önemini kaybetmiştir. Hayvancılık yaz aylarında bölgeye gelen Yörükler tarafından yapılmaktadır.
Alanda kıyı ve açık deniz balıkçılığı yapılır. Balıkçılığın yanı sıra yörede mavi yengeç ve karides avcılığı da önemli bir yer tutmaktadır.
Deltanın bir kısmı özel mülkiyettir ve belirli bir bölümünde ikinci yazlık konutlar bulunur. Kışları çoğunlukla boş olan bu alan yazın yerli turistler için popüler bir alan haline gelir.
Tehditler: Alandaki en ciddi tehdit su rejimine yapılan müdahalelerdir. Delta, daha önceki yıllarda çok geniş kapsamlı kurutma ve sulama projeleriyle büyük oranda tarım alanlarına dönüştürülmüştür. Göksu Nehri ve kolları üzerine inşa edilmesi planlanan bir dizi baraj inşaatı nedeniyle, nehir tarafından taşınan sedimentlerin azalması ve deltanın doğal yapısının bozulması tehlikesi vardır. Bu barajların arasında en tehlikeli olanı Kayraktepe Barajı’dır.
Alan üzerindeki bir diğer tehdit yapılaşma baskısıdır. Özel çevre koruma bölgesi dışındaki tarım arazilerinde ikinci konutlar inşa edilmektedir.
Tarım alanlarından gelen atıklardan sulak alan sistemi olumsuz etkilenmektedir. Alanda kaçak avcılık yapılmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı (ÖÇKKB), Gazi Üniversitesi ve Doğal Hayatı Koruma Derneği desteğiyle, Göksu Deltası Yönetim Planı’nı hazırlamıştır. Silifke Özel Çevre Koruma Müdürlüğü, alana gelen ziyaretçilerin giriş çıkış kontrolünü ve avcılık denetimi yapmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Mersin (İçel) Valiliği; Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı; Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Sulak Alan Şube Müdürlüğü; Gazi Üniversitesi; Silifke Kaymakamlığı; Taşucu Kaymakamlığı; Silifke Belediyesi; Taşucu Belediyesi; Doğa Derneği.
Burcu Meltem Arık