MAR011-Istranca Dağları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 196502 ha Yükseklik : 0 m – 1031 m
Boylam : 27,61ºD İl(ler) : Kırklareli
Enlem : 41,86ºK İlçe(ler) : Kofçaz, Kırklareli merkez, Demirköy, Pınarhisar, Vize
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: Kırklareli sınırları içinde kalan ve Yıldız Dağları olarak da bilinen Istranca Dağları, Kuzey Trakya’da denize paralel uzanan dağ sırasıdır. ÖDA’nın kuzey yarısında Karadeniz iklimi özellikleri hâkimdir ve bu nedenle dağın bu yüzü yaprak döken ormanlarla kaplıdır. Alanın kuzey kesimi insan yerleşimlerinden nispeten uzaktır ve bu bölge Bulgaristan sınırına komşudur. Nispeten daha kurak olan güneydeki orman dokusu dağın Karadeniz’e bakan yamaçlarına göre çok daha seyrektir. Istranca Dağları’nın zengin su kaynaklarının İstanbul’a taşınması amacıyla planlanan barajlar ÖDA için ciddi tehdit oluşturmaktadır.
Habitatlar: ÖDA; ağırlıklı olarak ormanlarla kaplıdır. İklimsel açıdan farklar gösteren dağın kuzey ve güney yamaçları orman dokusu açısından da farklıdır. Dağın güney yamaçları büyük çoğunlukla kuru orman bitki örtüsüyle kaplıdır ve bu ormanlar saçlı meşe (Quercus cerris) ve Istranca meşesi (Q. hartwissiana) gibi pek çok meşe türüne ev sahipliği yapar. Kuzeydeki ormanlar ise daha nemli bir yapıya sahiptir ve kıyı şeridindeki tepelik alanlarda kopuk karaçam toplulukları bulunur. ÖDA sınırları içinde çok sayıda mağaraya rastlanır ve bunlardan bazıları yarasa türleri için kritik öneme sahiptir.
Türler: Nesli küresel ölçekte tehlike altında olan ülkemize endemik Boğaziçi kafesotu (Symphytum pseudobulbosum) alandaki önemli bitki türlerinden biridir.
ÖDA, özellikle orman kuşları için önemli bir üreme alanıdır. Alandaki önemli kuş türlerinin arasında yılan kartalı (Circaetus gallicus) ve alaca sinekkapan (Ficedula semitorquata) bulunur.
Memeli türleri açısından önem taşıyan ÖDA’daki mağaralar büyük sayılarda ve çok fazla türden yarasayı barındırır. Basık burunlu yarasa (Barbastella barbastellus), büyükkulaklı yarasa (Myotis bechsteini), uzunayaklı yarasa (Myotis capaccinii), kirpikli yarasa (Myotis emarginatus), Akdeniz nalburunlu yarasası (Rhinolophus euryale) ve Mehely’in nalburunlu yarasası (Rhinolophus mehelyi) alanda yaşayan ve nesli küresel ölçekte tehlike altında olan türlerdir. ÖDA, bunlar dışında beş başka yarasa türü için bölgesel ölçekte önem taşır.
Dar yayılışlı bir kızböceği türü olan Somatochlora borisi ÖDA’daki küresel öneme sahip canlı türlerinden biridir.
Alan Kullanımı: ÖDA’daki ormanların büyük kısmı işletilmektedir. Yakın zamana kadar bölgedeki temel hasat biçimi baltalık orman rejimi olmakla birlikte bu durum baltalık orman kullanımının terk edilmesiyle ortadan kalkmıştır. ÖDA’daki kısıtlı sayıdaki yerleşim alanlarının yakınındaki temel ekonomik faaliyetler tarım ve hayvancılıktır. ÖDA içinde tarıma ayrılmış alanlar, daha çok az eğimli akarsu vadileri boyunca uzanır.
Tehditler: Alanda bilinen en ciddi tehdit ön araştırmaları tamamlanan Çağlayık, Balaban, Efendidere, Madaradere, Demirköy, Yavuzdere, Ekşielmadere ve Kızılağaç barajlarıdır. Alanın güney ucundaki Pabuçdere Barajı ise inşa halindedir.
Henüz gündemde olmamakla birlikte Trakya Yarımadası’nın kuzeyinden geçmesi düşünülen otoyol projesi alandaki doğal yaşam ortamlarının bozulmasına neden olabilir.
Koruma Çalışmaları: İstanbul’daki sivil toplum örgütleri ÖDA üzerinde yapılması planlanan barajların
revizyonu ve iptali konusunda çalışmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Edirne İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Edirne Belediyesi; Trakya Üniversitesi; İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi; İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu.
Gökmen Yalçın