Bir zamanlar baharın ve bereketin sembolü olan kelaynaklar, Kuzey Afrika, Avrupa Alpleri ve Orta Doğu’daki yaşam alanlarının çoğunda yok olmuş durumda. Dünyada tehlike altında olan kuş türlerinin başında gelen türün, Mezopotamya’daki son bireyleri Şanlıurfa’nın Birecik ilçesinde yarı doğal olarak yaşamlarını sürdürüyor.
Doğa Derneği, kelaynakların sayısının 1973 yılında sadece 26 çift kalması ile koruma altına alınan tür için yapılan çalışmalara 2003 yılında dahil oldu. Bu tarihten itibaren, kelaynakların üreme başarıları, beslenme davranışları, beslenme alanlarını gözlemlenerek kayıt altına alındı. Uzun yıllardan sonra vericiler yardımı ile göç hareketleri yeniden izlendi. Doğa Derneği uzmanlarının katkılarıyla 2008 yılından iki genç kelaynağa uydu vericisi takılarak yanlarında deneyimli ergin kuşlar olmadan göçe gönderildi. Genç kelaynakların doğruca kışlama alanlarına uçmaları bilim dünyasında ilgiyle karşılandı ve yabani bir nüfusun Orta Doğu’da yeniden yaşayabileceğine dair umutları atırdı.
Bölge halkının ve yerel yönetimlerin sahip çıkması sonucunda 2003 yılında sayısı sadece 25 olan kelaynaklar, 2015 yılında yaklaşık 200 bireye kadar yükseldi. Kelaynakların doğal yaşam döngüsüne yeniden uyum sağlama şansı Birecik ve çevresindeki doğal alanların korunmasına bağlı. Kelaynaklar için yerinde koruma çalışmaları ile birlikte uluslararası düzeyde de çalışmalar yürüten Doğa Derneği, bu nadir canlıların yeniden özgürce göç edebilmeleri için çalışıyor.
Kelaynak, Öğretmenler için Doğa Eğitimi Klavuzu
Fotoğraf: © Turan Çetin