AKD033-Köprüçay Vadisi-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Acil
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 147045 ha Yükseklik : 30 m – 2548 m
Boylam : 31,17ºD İl(ler) : Antalya, Isparta
Enlem : 37,32ºK İlçe(ler) : Sütçüler, Manavgat, İbradı, Serik
Koruma Statüleri : Milli park
Alanın Tanımı: ÖDA, Köprüçay’ı ve çayın oluşturduğu derin vadi ile kuzeyde Sarp, batıda Bozburun ve Ovacık dağlarını kapsar. Kuzeyinde Dedegöl Dağları ÖDA’sı, batısında ise Aksu Vadisi ÖDA’sı ile komşudur. Hemen doğusunda Akseki ve İbradı ormanları yer alır. ÖDA, kuzey güney doğrultusunda uzanan Köprüçay Vadisi’nin yaklaşık 60 kilometresini içine alır. Vadi geneli sert kireçtaşlarından oluşmuştur. Alanın orta kısmında yer alan Köprülü Kanyon Milli Parkı, önemli bir turizm merkezidir.
Habitatlar: Köprüçay Vadisi, iyi korunmuş maki ve çok zengin orman bitki örtüsü, yüksek dağ çayırları ve nehir kıyısı bitki topluluklarından oluşur. Alanda ağırlıklı olarak yüksekten alçağa doğru Toros sediri (Cedrus libani) ve göknar (Abies cilicica) karışık ormanı, Toros iğneyapraklı-yaprak döken karışık ormanı ve kızılçam (Pinus brutia) ormanı bulunur. Alanda gür sedir ormanları vardır. Dünyanın en iyi korunmuş saf Akdeniz servisi (Cupressus sempervirens) ormanları ÖDA içerisinde yer alır. ÖDA’da ormanların alçak yerlerinde kızılçam altı maki örtüsü, yüksek kesimlerinde ise ardıç (Juniperus excelsa) ve yüksek dağ çayırları hâkimdir.
Türler: Köprüçay Vadisi özelikle bitkiler açısından son derece zengindir. Alanda 41 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Cerastium pisidicum, Herniaria piscida ve Stefanoffia insoluta bitki türlerinin dünyadaki bilinen tek dağılımı Köprüçay Vadisi’dir.
Barındırdığı derin vadi, yüksek dağ bozkırları, maki ve ormanlık alanlar nedeniyle kuşlar açısından da önemli olan alanda kızıl akbaba (Gyps fulvus), yoz atmaca (Accipiter brevipes), kaya kartalı (Aquila chrysaetos), yılan kartalı (Circaetus gallicus) gibi yırtıcılar üremektedir. Alanda Akdeniz biyomuna özgü kızıl kirazkuşu (Emberiza caesia) ve zeytin mukallidi (Hippolais olivetorum) gibi türlerin yanı sıra ortanca ağaçkakan (Dendrocopos medius) ve Anadolu sıvacısı (Sitta krueperi) bulunur.
Beşkonak köyünün kuzeyinde bulunan Köprü Irmağı Vadisi mağaralarında Blasius nalburunlu yarasası (Rhinolophus blasii), büyük nalburunlu yarasa (Rhinolophus ferrumequinum), küçük akşamcı yarasa (Nyctalus leisleri), büyükkulaklı yarasa (Myotis bechsteini) ve uzunkanatlı çöl yarasası (Miniopterus schreibersii) bulunur.
ÖDA’da, bilinen dünya dağılımı Antalyanın doğusuyla sınırlı ve nesli küresel ölçekte tehlike altında olan (Lyciasalamandra atifi) bulunur.
Ülkemize endemik dar yayılışlı Toros kertenkelesi (Lacerta danfordi) ve Pamfilya kertenkelesi (Lacerta pamphylica) alanda yaşayan önemli sürüngen türleridir.
Alanın su rejimine ve kalitesine bağımlı içsu balığı olan Capoeta antalyensis ve Pseudophoxinus antalyae ülkemize endemiktir ve dünya çapında korunması öncelikli türler arasındadır.
Nesli küresel ölçekte tehlike altında olan apollo (Parnassius apollo) ve Türkiye’ye endemik Anadolu çokgözlüsü (Plebeius hyacinthus) alanda görülen kelebek türlerindendir.
Alan Kullanımı: Alanda turizm, tarım ve hayvancılık yapılır. Rafting, doğa yürüyüşleri, dağ bisikleti, kampçılık, dağcılık gibi doğa sporları alanda yapılmaktadır. Civar köylerde yaşayan yöre halkının vadi boyunca tesisleri vardır. Bunun yanı sıra geniş nehir tabanında yer yer kuru tarım, alanın batısındaki yüksek kesimlerinde ise hayvancılık yapılır.
Tehditler: Alan üzerindeki en ciddi tehdit, yapımı planlanan iki barajdır. Alanın güney kısmında yapılması planlanan Beşkonak Barajı ile kuzeyinde yapılmak üzere master planı tamamlanmış olan Kasımlar Barajı, alandaki birçok nesli tehlike altında olan türü olumsuz etkileyecektir.
Alanın yüksek kesimlerindeki çayırlar, tarım alanı olarak açılmakta ve burada bulunan bitki örtüsü zarar görmektedir.
Yoğun turizm kaynaklı baskının etkisi özellikle dere boyundaki bitki örtüsünde görülmektedir.
Alanda gerçekleştirilen plansız yapılaşma ve civardaki tarım uygulamaları Köprüçay’ın su kalitesini düşürmektedir.
Koruma Çalışmaları: Çevre ve Orman Bakanlığı, 2000 yılında Dünya Bankası aracılığıyla Küresel Çevre Fonu’ndan (GEF) sağlanan finansmanla bölgede Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi’ni başlatmıştır. 2007 yılında tamamlanması öngörülen proje kapsamında katılımcı yaklaşımla etkili ve sürdürülebilir bir koruma alanı yönetimi oluşturulması amaçlanmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Antalya Valiliği; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü; Antalya Orman Bölge Müdürlüğü; Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Sütçüler Kaymakamlığı; Manavgat Kaymakamlığı; İbradı Kaymakamlığı; Serik Kaymakamlığı; Sütçüler Belediyesi; Manavgat Belediyesi; İbradı Belediyesi; Serik Belediyesi.
Ferdi Akarsu, Damla Akyıldız, Burcu Meltem Arık