DKD010-Tortum Havzası-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 189855 ha Yükseklik : 600 m – 3239 m
Boylam : 41,43ºD İl(ler) : Artvin, Erzurum
Enlem : 40,39ºK İlçe(ler) : Yusufeli, Erzurum merkez, İspir, Oltu, Uzundere, Tortum, Narman, Ilıca
Koruma Statüleri : Yaban hayatı geliştirme sahası
Alanın Tanımı: Alan, Yusufeli’yi Uzundere ve Tortum üzerinden Erzurum’a bağlayan karayolu üzerinde bulunur. Erzurum Ovası’nın kuzeyinde, Kargapazarı ve Mescit Dağları arasında yer alır. Tortum Vadisi dar ve derin bir vadidir ve vadinin kolları da benzer özellikler gösterir. Alanın kuzey ucunda heyelan sonucu oluşmuş Tortum Gölü bulunur. ÖDA ayrıca Tortum Çayı’nın kollarından Uzunkavak ve Kaleboynu Çayı ile etrafındaki bozkırları ve yamaçları içine alır. Bu derin vadiler ve sarp yamaçlar yırtıcı kuşlar için önemli yuvalama alanları oluşturur.
Habitatlar: ÖDA, parçalanmış orman toplulukları, zengin nehir kıyısı bitki örtüsü, yüksek dağ bozkırları ve alpin çayırlardan oluşur. Karışık ardıç ve meşe ormanları yer yer geniş alanlar kaplar. Alanın batı kısmında parçalanmış karaçam (Pinus nigra) ormanları bulunur. Alanın doğu kısmı ise tamamen dağ bozkırı özelliği gösterir. Yüksek kesimlerde etrafı ıslak çayırlarla çevrili mevsimsel göller bulunur.
Türler: Bölgede bulunan birçok endemik bitki türünden Scutellaria uzunderensis ve Cirsium davisianum’un bilinen dünya dağılımı Tortum Havzası ile sınırlıdır.
ÖDA, yırtıcı kuşlar için bölgedeki en zengin alandır. Alanda ülkemizde bulunan dört akbaba türünü de görmek mümkündür .ÖDA, kızıl akbaba (Gyps fulvus) ve küçük akbaba (Neophron percnopterus) türlerinin önemli popülasyonlarını barındırır. ÖDA’da kara akbabanın (Aegypius monachus) da ürediği tahmin edilmekle birlikte henüz kesin bir kanıt bulunamamıştır. Dumanlı Dağı’nın yüksek kesimlerinde bulunan ıslak çayırlarda ve mevsimsel göllerde turna (Grus grus) üremektedir.
Tortum Havzası kelebek türleri açısından da oldukça zengindir. Beşparmakotu zıpzıpı (Pyrgus cirsii) alanda bulunan ve nesli dünya ölçeğinde tehlikedeki bir türdür.
Alan Kullanımı: Alanda yoğun olarak küçükbaş hayvancılık yapılır. Arıcılık da bölge halkı için önemli bir geçim kaynağıdır. Bölgede bulunan Tortum Şelalesi birçok günübirlik ziyaretçiyi alana çeker ve bölge için bir gelir kaynağıdır. Bölge halkı vadi tabanında kendi ihtiyacını karşılayacak kadar sebze üretimi gerçekleştirir.
Tehditler: Aşırı otlatma baskısı alandaki en temel sorundur. Bunun yanında bölgede kaçak ağaç kesimi halen devam etmektedir. Aşırı otlatma ve ormanların azalmasıyla birlikte alanda erozyon riski de artmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Alanda bilinen bir koruma çalışması bulunmamaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Artvin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Erzurum İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Tortum Kaymakamlığı; Uzundere Kaymakamlığı
Dicle Tuba Kılıç, Bahtiyar Kurt